استشهادیه اعسار از پرداخت محکوم به

استشهادیه اعسار از پرداخت محکوم به، سندی حیاتی در فرآیند اثبات ناتوانی مالی فرد محکوم علیه برای پرداخت بدهی های خود است. این استشهادیه به دادگاه کمک می کند تا با شهادت گواهان، از وضعیت مالی و معیشتی واقعی مدعی اعسار آگاه شود و تصمیم عادلانه ای در خصوص تقسیط بدهی یا سایر تدابیر قانونی اتخاذ کند. بدون ارائه این سند معتبر، شانس اثبات اعسار به شدت کاهش می یابد و می تواند تبعات حقوقی جدی برای فرد محکوم علیه در پی داشته باشد.

فردی که به موجب حکم قطعی دادگاه، محکوم به پرداخت وجه یا مالی به دیگری شده و توانایی پرداخت یک جای آن را ندارد، می تواند با ارائه دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به، از دادگاه تقاضای تقسیط یا مهلت برای پرداخت کند. این وضعیت، که به آن «اعسار از پرداخت محکوم به» گفته می شود، زمانی مطرح می گردد که محکوم علیه به دلیل عدم دسترسی به اموال کافی یا عدم کفاف دارایی هایش (به جز مستثنیات دین)، قادر به اجرای حکم دادگاه نباشد. در چنین شرایطی، استشهادیه اعسار نقش محوری و انکارناپذیری در اثبات ادعای ناتوانی مالی مدعی اعسار ایفا می کند. این سند، که با امضای دو نفر شاهد آگاه به وضعیت مالی محکوم علیه تنظیم می شود، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار قاضی قرار می دهد تا وی بتواند بر اساس آن، تصمیم گیری کند.

مفهوم اعسار از پرداخت محکوم به در نظام حقوقی ایران

مفهوم «اعسار» در حقوق ایران به وضعیت فردی اشاره دارد که به دلیل نداشتن اموال کافی یا عدم دسترسی به آن ها، قادر به پرداخت دیون و تکالیف مالی خود نیست. این وضعیت به خصوص در حوزه دادرسی و اجرای احکام قضایی اهمیت ویژه ای پیدا می کند. قانون اعسار و همچنین قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، چارچوب قانونی این موضوع را تبیین کرده اند. هدف اصلی از پیش بینی نهاد اعسار، جلوگیری از زندانی شدن افراد به دلیل ناتوانی مالی صرف و ایجاد فرصتی برای پرداخت دیون به صورت تقسیطی یا با مهلت است، مشروط بر آنکه ناتوانی مالی آن ها به اثبات برسد.

اعسار از پرداخت محکوم به، وضعیتی است که در آن، شخص پس از صدور حکم قطعی دادگاه و محکومیت به پرداخت مالی به دیگری، اعلام می کند که قادر به پرداخت آن نیست. این عدم توانایی ممکن است ناشی از فقدان مال یا عدم دسترسی به اموال باشد. برای اثبات این ادعا، محکوم علیه باید مدارک و دلایل کافی را به دادگاه ارائه دهد تا قاضی را متقاعد کند که وی واقعاً در وضعیت اعسار قرار دارد. در این میان، استشهادیه اعسار به عنوان یکی از مهم ترین مستندات، نقش کلیدی ایفا می کند.

تفاوت اعسار از پرداخت محکوم به و اعسار از هزینه دادرسی

در نظام حقوقی ایران، اعسار به دو نوع اصلی تقسیم می شود که هر یک کاربرد و شرایط خاص خود را دارند:

1. اعسار از پرداخت هزینه دادرسی: این نوع اعسار زمانی مطرح می شود که فردی قصد طرح دعوا در دادگاه را دارد اما توانایی پرداخت هزینه های مربوط به دادرسی (مانند هزینه ثبت دادخواست، حق الوکاله وکیل، هزینه کارشناسی و غیره) را ندارد. در این حالت، فرد با اثبات اعسار خود می تواند از پرداخت این هزینه ها به صورت موقت یا دائم معاف شده یا تقاضای تقسیط آن را نماید تا حق دسترسی به عدالت برای وی محدود نشود.
2. اعسار از پرداخت محکوم به: این نوع اعسار پس از صدور حکم قطعی و محکومیت فرد به پرداخت مبلغ یا مالی مشخص به شخص دیگر (محکوم له) مطرح می گردد. در واقع، فرد حکم به پرداخت مالی را دریافت کرده است اما به دلیل عدم تمکن مالی، قادر به پرداخت آن نیست و از دادگاه تقاضای تقسیط یا مهلت برای پرداخت می کند. موضوع اصلی مقاله حاضر، همین نوع از اعسار است که با استشهادیه اعسار از پرداخت محکوم به اثبات می شود.

تفاوت اصلی این دو نوع اعسار در زمان و موضوع ادعای اعسار است. اولی مربوط به هزینه های قبل از شروع یا در حین دادرسی است و دومی به مبلغی مربوط می شود که فرد پس از پایان دادرسی و صدور حکم قطعی ملزم به پرداخت آن شده است.

مستثنیات دین چیست؟

مستثنیات دین به اموال و دارایی هایی گفته می شود که در صورت اعسار فرد یا توقیف اموال وی برای پرداخت بدهی، از توقیف و فروش مستثنی هستند و بدهکار حق استفاده از آن ها را دارد. هدف از تعیین مستثنیات دین، حفظ حداقل زندگی آبرومندانه برای فرد مدیون و خانواده اش است تا با پرداخت بدهی، زندگی آن ها به طور کامل مختل نشود. این اموال شامل مواردی مانند مسکن مورد نیاز، اثاثیه ضروری زندگی، وسایل و ابزار کار، کتب و ابزار علمی، مقداری وجه نقد برای امرار معاش تا زمان مشخص و… می شود. تشخیص مستثنیات دین و انطباق آن با وضعیت محکوم علیه بر عهده قاضی صادرکننده حکم است و این اموال در هیچ صورتی برای پرداخت بدهی قابل توقیف نیستند.

نقش استشهادیه در اثبات اعسار از پرداخت محکوم به

استشهادیه در پرونده های اعسار از پرداخت محکوم به، به منزله یک گواهی کتبی از سوی افرادی است که به طور مستقیم از وضعیت مالی و معیشتی محکوم علیه آگاه هستند. دادگاه برای بررسی ادعای اعسار، نیاز به مدارک و شواهد متعددی دارد و استشهادیه یکی از مهم ترین این شواهد محسوب می شود. این سند، اظهارات و شهادت کتبی دو نفر شاهد معتبر را شامل می شود که تایید می کنند مدعی اعسار به جز مستثنیات دین، هیچ مال قابل توجه یا قابل دسترسی برای پرداخت بدهی خود ندارد و نحوه امرار معاش وی نیز با وضعیت فعلی او همخوانی دارد.

نقش استشهادیه در دادگاه حیاتی است؛ زیرا اطلاعاتی را فراهم می کند که ممکن است از طریق استعلامات بانکی یا ثبتی به دست نیاید. شهود با اطلاع دقیق از جزئیات زندگی روزمره و فعالیت های اقتصادی فرد، می توانند تصویری واقعی تر از توانایی مالی او ارائه دهند. دادگاه با بررسی این استشهادیه در کنار سایر مدارک (مانند صورت اموال و استعلامات)، به یک نتیجه گیری جامع در مورد وضعیت اعسار مدعی می رسد.

ارائه استشهادیه معتبر و دقیق، یکی از مهمترین قدم ها در فرآیند اثبات اعسار است و عدم ارائه یا ناقص بودن آن، می تواند به رد دادخواست اعسار و در نتیجه حبس محکوم علیه منجر شود.

پیامدهای عدم ارائه استشهادیه یا ناقص بودن آن بسیار جدی است. در صورتی که محکوم علیه نتواند اعسار خود را اثبات کند، یا به دلیل عدم ارائه مدارک کافی از جمله استشهادیه، دادخواست وی رد شود، محکوم له حق دارد تقاضای جلب و حبس او را تا زمان پرداخت محکوم به یا اثبات اعسار مجدد مطرح کند. این امر نشان دهده اهمیت فوق العاده دقت و صحت در تنظیم استشهادیه و رعایت تمامی الزامات قانونی آن است.

شرایط قانونی مدعی اعسار و شهود در استشهادیه

برای تنظیم و ارائه یک استشهادیه اعسار معتبر، لازم است هم مدعی اعسار و هم شهود، از شرایط و ضوابط قانونی مشخصی پیروی کنند. رعایت این موارد، اعتبار سند را در دادگاه افزایش داده و شانس پذیرش دادخواست اعسار را به طور چشمگیری بالا می برد.

الزامات مربوط به مدعی اعسار (خواهان اعسار)

مدعی اعسار، یعنی شخصی که به موجب حکم قطعی دادگاه، محکوم به پرداخت مالی شده و ادعای ناتوانی مالی دارد، باید اطلاعات دقیق و کاملی از خود و وضعیت مالی اش ارائه دهد. این اطلاعات شامل موارد زیر است:

• اطلاعات هویتی کامل: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، محل صدور شناسنامه و تاریخ تولد. این مشخصات باید کاملاً با مدارک شناسایی فرد مطابقت داشته باشد.
• اطلاعات اقامتگاه: آدرس دقیق محل سکونت مدعی اعسار به همراه کد پستی. این اطلاعات برای اطلاع رسانی های قانونی و اطمینان از صحت ادعای شهود ضروری است.
• اطلاعات شغل و درآمد: ذکر شغل دقیق، میزان درآمد ماهانه یا سالانه، و نحوه قانونی امرار معاش. این بخش باید به صورت شفاف و صادقانه تکمیل شود تا دادگاه بتواند وضعیت اقتصادی فرد را به درستی ارزیابی کند.
• جزئیات محکومیت: اطلاعات کامل حکم محکومیت شامل مبلغ محکوم به، شماره پرونده، و نام شعبه دادگاه صادرکننده حکم.
• صورت کامل اموال: ارائه فهرستی دقیق از تمامی اموال منقول و غیرمنقول خود، اعم از هر نوع دارایی، مطالبات، اوراق بهادار، سپرده های بانکی، و هرگونه حق و حقوق مالی دیگر. همچنین، میزان بدهی ها و بستانکاری ها و اسامی طلبکاران و بدهکاران نیز باید ذکر شود.

صداقت در ارائه این اطلاعات از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که هرگونه کتمان اموال یا ارائه اطلاعات نادرست، می تواند به رد دادخواست اعسار و حتی پیگرد قانونی منجر شود.

ویژگی ها و شرایط شهود (گواهان) استشهادیه اعسار

شهود استشهادیه اعسار، اشخاصی هستند که با اطلاع کامل از وضعیت زندگی و مالی مدعی اعسار، عدم توانایی او در پرداخت بدهی را تأیید می کنند. شرایط قانونی شهود عبارتند از:

• تعداد الزامی شهود: طبق قانون، برای اثبات اعسار از پرداخت محکوم به، حداقل دو نفر شاهد باید حضور داشته باشند و استشهادیه را امضا کنند.
• شرایط قانونی شهود: شهود باید دارای شرایط عمومی شهادت در دادگاه باشند که شامل موارد زیر است:
  • بلوغ: رسیدن به سن قانونی بلوغ.
  • عقل: برخورداری از سلامت عقل و قوای ذهنی.
  • ایمان و عدالت: در فقه و حقوق به معنای نداشتن سابقه فسق آشکار و پیروی از اوامر شرعی است. در عرف قضایی، به معنای عدم سوءسابقه و نداشتن شهرت به کذب است.
  • عدم وجود خصومت: شاهد نباید با هیچ یک از طرفین دعوا (مدعی اعسار یا محکوم له) خصومت شخصی داشته باشد.
  • عدم وجود نفع در دعوی: شاهد نباید در نتیجه حکم دادگاه، نفع مادی یا معنوی برای خود کسب کند.
  • نداشتن شغل تکدی گری یا ولگردی: شاهد نباید از مشاغل غیرقانونی یا بی شغل باشد.
• اهمیت اطلاع و آگاهی کامل از وضعیت مالی: این شرط، مهمترین ویژگی شهود در پرونده های اعسار است. شهود باید به طور کامل و دقیق از وضعیت مالی و معیشتی مدعی اعسار آگاه باشند. در استشهادیه باید مشخص شود که شهود از چه طریقی و به چه مدت زمان (مثلاً چندین ماه یا سال) با مدعی اعسار معاشرت داشته و از زندگی روزمره، شغل، میزان درآمد و فقدان اموال او اطلاع دارند.
• لزوم ذکر اطلاعات هویتی و آدرس کامل شهود: هر یک از شهود باید اطلاعات هویتی خود (نام، نام خانوادگی، کد ملی، شماره شناسنامه و محل صدور) و آدرس دقیق محل سکونت خود را در استشهادیه درج کرده و آن را امضا و اثر انگشت بزنند.
• تایید عدم دارایی قابل دسترس: شهود باید به صراحت در استشهادیه تأیید کنند که مدعی اعسار به جز مستثنیات دین، هیچ مال قابل دسترس دیگری برای پرداخت بدهی خود ندارد.

دادگاه در جلسه رسیدگی به اعسار، شهود را احضار کرده و از آن ها در مورد وضعیت مالی مدعی اعسار سوال می کند. بنابراین، شهود باید آمادگی پاسخگویی صادقانه و مستدل به سوالات قاضی را داشته باشند.

راهنمای عملی تکمیل و تنظیم استشهادیه اعسار از پرداخت محکوم به

تنظیم صحیح استشهادیه اعسار از پرداخت محکوم به، گامی اساسی در فرآیند اثبات اعسار است. دقت در هر مرحله از تکمیل این سند، می تواند تاثیر مستقیمی بر نتیجه پرونده داشته باشد. در ادامه به صورت گام به گام نحوه تکمیل و تنظیم استشهادیه تشریح می شود:

مرحله ۱: جمع آوری دقیق اطلاعات

قبل از هر اقدامی، لازم است تمامی اطلاعات مورد نیاز را به دقت جمع آوری کنید. این اطلاعات شامل موارد زیر است:

• اطلاعات هویتی مدعی اعسار: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، محل صدور، تاریخ تولد، آدرس دقیق پستی و شماره تماس.
• مشخصات محکومیت: مبلغ دقیق محکوم به (ریالی یا نوع مال)، شماره پرونده اجرایی، تاریخ صدور حکم و نام شعبه دادگاه صادرکننده حکم.
• اطلاعات شهود: برای هر دو شاهد، لازم است نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، محل صدور، آدرس دقیق پستی و شماره تماس آن ها را جمع آوری کنید. همچنین، باید مشخص شود که هر شاهد از چه طریق (مثلاً همسایگی، همکار بودن، دوستی دیرینه) و به چه مدت زمانی (مثلاً چند ماه یا چند سال) با مدعی اعسار آشنایی کامل دارد.
• اطلاعات مالی مدعی اعسار: شغل، میزان درآمد (ماهانه یا سالانه)، نحوه امرار معاش و لیستی از اموال منقول و غیرمنقول (در صورت وجود) به جز مستثنیات دین.

مرحله ۲: نگارش متن استشهادیه

متن استشهادیه باید شامل دو بخش اصلی باشد: بخش مربوط به اظهارات مدعی اعسار و بخش مربوط به شهادت گواهان. بهتر است از فرم های استاندارد و موجود در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا نمونه های معتبر استفاده کنید و صرفاً فیلدهای مربوطه را تکمیل نمایید.

بخش اظهارات مدعی اعسار: در این قسمت باید مشخصات کامل هویتی و اقامتگاه مدعی اعسار، جزئیات محکومیت (مبلغ و مشخصات پرونده) و صراحتاً اعلام عدم تمکن مالی برای پرداخت یکجای محکوم به و عدم داشتن مال کافی (به جز مستثنیات دین) ذکر شود.

بخش شهادت گواهان: هر یک از دو شاهد باید به طور جداگانه، مشخصات هویتی و آدرس خود را ذکر کنند. سپس باید چگونگی آشنایی با مدعی اعسار و مدت زمان این آشنایی (مثلاً: اینجانب [نام شاهد] فرزند [نام پدر] … به نشانی …، که از طریق همسایگی/دوستی/همکاری به مدت [تعداد] سال/ماه با آقای/خانم [نام مدعی اعسار] آشنایی کامل دارم…) را توضیح دهند. در ادامه، باید صراحتاً تأیید کنند که با توجه به آگاهی کامل از وضعیت معیشتی، شغل، میزان درآمد و نحوه امرار معاش مدعی اعسار، وی قادر به پرداخت یکجای محکوم به نبوده و به جز مستثنیات دین، هیچ مال قابل دسترسی ندارد. در نهایت، هر شاهد باید با التزام به صداقت و در نظر گرفتن خداوند متعال، مراتب فوق را گواهی نماید.

مرحله ۳: اخذ امضا و اثر انگشت از شهود

پس از تکمیل متن استشهادیه، هر دو شاهد باید متن را به دقت مطالعه کرده و در صورت تأیید، ذیل آن را با امضا و اثر انگشت خود تأیید کنند. اهمیت این مرحله بسیار بالاست، زیرا عدم وجود امضا یا اثر انگشت یا نامشخص بودن آن ها می تواند به عدم پذیرش استشهادیه منجر شود. لازم است که تمامی امضاها و اثر انگشت ها واضح و خوانا باشند.

نکات مهم در تکمیل استشهادیه

• پرهیز از خط خوردگی و لاک گرفتگی: هرگونه خط خوردگی یا اصلاح در متن استشهادیه می تواند از اعتبار آن کاسته و موجب شک و شبهه در دادگاه شود. در صورت بروز اشتباه، بهتر است از فرم جدیدی استفاده کنید.
• وضوح و خوانایی: تمامی اطلاعات درج شده در استشهادیه باید کاملاً خوانا و بدون ابهام باشند.
• استفاده از فرم های استاندارد: برای اطمینان از صحت محتوایی و رعایت تمامی فیلدهای مورد نیاز، استفاده از فرم های استاندارد موجود در دفاتر خدمات قضایی توصیه می شود.

چگونه شاهدین معتبر پیدا کنیم؟

انتخاب شهود معتبر، بخش مهمی از این فرآیند است. شهود باید افرادی باشند که اولاً دارای شرایط قانونی شهادت (بلوغ، عقل، عدالت، عدم خصومت و عدم نفع) باشند و ثانیاً به طور واقعی و ملموس از وضعیت مالی و معیشتی شما آگاهی داشته باشند. این افراد می توانند شامل همسایگان نزدیک، همکاران، یا دوستان قدیمی و مطمئن باشند. از افرادی که صرفاً به دلیل دوستی و بدون اطلاع واقعی از وضعیت مالی شما قصد شهادت دارند، دوری کنید، چرا که صداقت شهود در دادگاه به دقت مورد بررسی قرار خواهد گرفت و هرگونه تناقض می تواند به ضرر شما تمام شود.

برای اطمینان از اعتبار و صداقت شهود و تسهیل فرآیند دادگاه، توصیه می شود که شهود شما از جزئیات وضعیت مالی و معیشتی تان به طور کامل آگاه باشند. قبل از حضور در دادگاه، توضیحات لازم را به آن ها ارائه دهید تا بتوانند با آگاهی کامل به سوالات قاضی پاسخ دهند. به خاطر داشته باشید که هدف دادگاه، رسیدن به حقیقت است و هرگونه پنهان کاری یا عدم صداقت می تواند عواقب جدی برای شما به همراه داشته باشد.

فرآیند ثبت دادخواست اعسار: از استشهادیه تا دادگاه

پس از تکمیل و تنظیم استشهادیه اعسار از پرداخت محکوم به، نوبت به مرحله حیاتی ثبت دادخواست اعسار می رسد. این فرآیند دارای جزئیات و مهلت های قانونی است که عدم رعایت آن ها می تواند عواقب جبران ناپذیری برای محکوم علیه داشته باشد.

مهلت قانونی ثبت دادخواست اعسار و تبعات عدم رعایت آن

مطابق «قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی»، محکوم علیه موظف است حداکثر تا سی روز پس از ابلاغ اجراییه (سندی که به او اطلاع می دهد حکم قطعی شده و باید محکوم به را پرداخت کند)، ضمن ارائه صورت کامل اموال خود، دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به را به دادگاه تقدیم کند. رعایت این مهلت سی روزه از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.

در صورتی که محکوم علیه در این مدت سی روزه، دادخواست اعسار را ثبت نکند، محکوم له (کسی که حکم به نفع او صادر شده است) می تواند تقاضای جلب و حبس محکوم علیه را از دادگاه بخواهد. در این صورت، محکوم علیه تا زمان اثبات اعسار یا پرداخت بدهی، در زندان خواهد ماند. حتی اگر پس از این مهلت نیز دادخواست اعسار ثبت شود، ممکن است در شرایط دشوارتری (در دوران حبس) پیگیری شود. بنابراین، هوشیاری و اقدام به موقع در این مرحله، کلید جلوگیری از تبعات ناخواسته است.

مدارک لازم برای ضمیمه به دادخواست اعسار

برای تکمیل دادخواست اعسار، علاوه بر استشهادیه، لازم است مجموعه ای از مدارک دیگر نیز ضمیمه شود تا دادگاه بتواند به صورت جامع وضعیت مالی مدعی اعسار را بررسی کند. این مدارک شامل موارد زیر است:

1. استشهادیه اعسار: اصل یا کپی مصدق استشهادیه که به امضا و اثر انگشت دو شاهد معتبر رسیده باشد.
2. صورت کامل اموال: لیستی دقیق و جامع از تمامی اموال منقول و غیرمنقول مدعی اعسار، شامل:
   • املاک (خانه، زمین، باغ و…)
   • خودرو و سایر وسایل نقلیه
   • سهام و اوراق بهادار
   • حساب های بانکی (شماره حساب ها و میزان موجودی)
   • طلا و جواهرات
   • پول نقد
   • مطالبات از اشخاص دیگر (بستانکاری ها)
   • لوازم منزل با ارزش (به جز مستثنیات دین)
3. فیش حقوقی یا گواهی عدم اشتغال: در صورتی که مدعی اعسار شاغل است، فیش حقوقی او و در صورت عدم اشتغال، گواهی یا سندی دال بر بیکاری یا عدم وجود درآمد ثابت.
4. مدارک مربوط به بدهی ها: در صورتی که مدعی اعسار به اشخاص دیگری نیز بدهکار است، ارائه اسناد و مدارک مربوط به آن (مانند رسید وام، قراردادهای بدهی و…).
5. تصویر مصدق از کارت ملی و شناسنامه: مدارک هویتی خود مدعی اعسار.
6. تصویر مصدق از حکم محکومیت و اجراییه: مدارک مربوط به پرونده ای که منجر به محکومیت مالی شده است.

تهیه و ارائه دقیق تمامی این مدارک، فرآیند رسیدگی به دادخواست اعسار را تسهیل و تسریع می بخشد و به قاضی در اتخاذ تصمیم صحیح کمک می کند.

مراحل ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

در حال حاضر، ثبت دادخواست اعسار، مانند بسیاری از دعاوی دیگر، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. مراحل کلی به شرح زیر است:

1. تهیه و تکمیل دادخواست: دادخواست اعسار باید بر اساس نمونه های استاندارد و موجود تکمیل شود. در این دادخواست، باید تمامی اطلاعات مربوط به محکوم علیه، محکوم له، جزئیات محکومیت، و دلایل اعسار به دقت قید شود.
2. جمع آوری مدارک: تمامی مدارک ذکر شده در بخش قبل (از جمله استشهادیه) را جمع آوری کنید.
3. مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی: با تمامی مدارک به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنید. کارشناسان دفتر، اطلاعات شما را در سیستم وارد کرده و مدارک را اسکن و پیوست دادخواست می کنند.
4. پرداخت هزینه دادرسی (در صورت لزوم): اگر از اعسار هزینه دادرسی برخوردار نیستید، باید هزینه ثبت دادخواست را پرداخت کنید.
5. دریافت کد رهگیری: پس از ثبت موفقیت آمیز، یک کد رهگیری به شما داده می شود که می توانید از طریق آن وضعیت پرونده خود را پیگیری کنید.

پس از ثبت دادخواست، پرونده به شعبه دادگاهی ارجاع می شود که حکم اصلی را صادر کرده است. دادگاه زمان جلسه رسیدگی را تعیین و به طرفین ابلاغ می کند.

جلسه رسیدگی به اعسار و نقش شهود

در جلسه رسیدگی به دادخواست اعسار، قاضی به اظهارات مدعی اعسار و محکوم له گوش می دهد و مدارک ارائه شده را بررسی می کند. در این جلسه، شهودی که استشهادیه را امضا کرده اند، احضار می شوند تا در مورد وضعیت مالی مدعی اعسار شهادت دهند. نقش شهود در این مرحله بسیار مهم است؛ زیرا قاضی با طرح سوالاتی از آن ها، صحت و سقم اطلاعات درج شده در استشهادیه و ادعای اعسار را مورد سنجش قرار می دهد.

شهود باید با صداقت کامل و بر اساس آگاهی واقعی خود، به سوالات قاضی پاسخ دهند. هرگونه تناقض در اظهارات شهود یا عدم آگاهی آن ها از وضعیت مالی مدعی اعسار می تواند به رد دادخواست اعسار منجر شود. بنابراین، حضور به موقع و آگاهانه شهود در جلسه دادگاه، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

نمونه فرم استشهادیه اعسار از پرداخت محکوم به

فرم استشهادیه اعسار از پرداخت محکوم به، سندی رسمی است که اطلاعات هویتی مدعی اعسار و شهود وی را به همراه تاییدیه عدم تمکن مالی مدعی اعسار در بر می گیرد. این فرم دارای بخش های مشخصی است که باید به دقت و بدون نقص تکمیل شوند. اگرچه ارائه فایل قابل دانلود در این بستر مقدور نیست، اما در ادامه یک نمونه ساختار کلی از این فرم را برای آشنایی شما ارائه می دهیم که می توانید از آن به عنوان الگو استفاده کنید و نسخه های کامل تر آن را از مراجع قانونی یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تهیه نمایید.

فرم های استاندارد استشهادیه اعسار معمولاً شامل بخش های مجزا برای اطلاعات مدعی اعسار و اظهارات هر یک از شهود هستند که باید با دقت و صداقت کامل تکمیل شوند.

فرم نمونه استشهادیه اعسار از پرداخت محکوم به

---

بخش ۱: اطلاعات مدعی اعسار (خواهان اعسار)

بدین وسیله اینجانب [نام و نام خانوادگی مدعی اعسار] فرزند [نام پدر] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه] صادره از [محل صدور شناسنامه] به شماره ملی [کد ملی] تاریخ تولد [تاریخ تولد] با شغل [شغل فعلی] و با درآمد تقریبی ماهانه [میزان درآمد به ریال یا ذکر بدون درآمد] به نشانی اقامتگاه: [آدرس دقیق و کامل پستی به همراه کد پستی]، به استحضار می رساند:

اینجانب به موجب دادنامه شماره [شماره دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه/محل دادگاه]، محکوم به پرداخت مبلغ [مبلغ محکوم به به عدد و حروف] ریال در حق [نام و نام خانوادگی محکوم له] گردیده ام. با توجه به عدم تمکن مالی و نداشتن دارایی کافی و قابل دسترس (به جز مستثنیات دین)، قادر به پرداخت یکجای مبلغ محکوم به فوق الذکر نمی باشم و تقاضای اعسار و تقسیط آن را از محضر محترم دادگاه دارم.

لذا از کسانی که از وضعیت معیشتی و عدم توانایی مالی اینجانب اطلاع کافی دارند، استدعا دارد مراتب فوق را با تکمیل فرم ذیل، گواهی و امضا نمایند.

---

بخش ۲: گواهی و شهادت گواه اول

اینجانب [نام و نام خانوادگی گواه اول] فرزند [نام پدر] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه] صادره از [محل صدور شناسنامه] به شماره ملی [کد ملی] به نشانی اقامتگاه: [آدرس دقیق و کامل پستی] و شماره تماس: [شماره تماس]، گواهی می دهم:

اینجانب از طریق [نحوه آشنایی با مدعی اعسار، مثال: همسایگی/دوستی/همکاری/خویشاوندی]، با آقای/خانم [نام و نام خانوادگی مدعی اعسار] آشنایی کامل داشته و با توجه به اینکه به مدت [تعداد] ماه/سال با ایشان معاشرت داشته ام، از وضعیت معیشت، شغل، نحوه قانونی امرار معاش و میزان درآمد وی اطلاع کافی دارم. ضمن اینکه به گواهی اینجانب، ایشان افزون بر مستثنیات دین، هیچ مال قابل دسترسی دیگری ندارد که بتواند به وسیله آن دین خود را بپردازد.

با التزام به راستگویی و در نظر گرفتن خداوند متعال، مراتب فوق را گواهی و امضا می نمایم.

نام و نام خانوادگی:

امضا و اثر انگشت:

تاریخ:

---

بخش ۳: گواهی و شهادت گواه دوم

اینجانب [نام و نام خانوادگی گواه دوم] فرزند [نام پدر] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه] صادره از [محل صدور شناسنامه] به شماره ملی [کد ملی] به نشانی اقامتگاه: [آدرس دقیق و کامل پستی] و شماره تماس: [شماره تماس]، گواهی می دهم:

اینجانب از طریق [نحوه آشنایی با مدعی اعسار، مثال: همسایگی/دوستی/همکاری/خویشاوندی]، با آقای/خانم [نام و نام خانوادگی مدعی اعسار] آشنایی کامل داشته و با توجه به اینکه به مدت [تعداد] ماه/سال با ایشان معاشرت داشته ام، از وضعیت معیشت، شغل، نحوه قانونی امرار معاش و میزان درآمد وی اطلاع کافی دارم. ضمن اینکه به گواهی اینجانب، ایشان افزون بر مستثنیات دین، هیچ مال قابل دسترسی دیگری ندارد که بتواند به وسیله آن دین خود را بپردازد.

با التزام به راستگویی و در نظر گرفتن خداوند متعال، مراتب فوق را گواهی و امضا می نمایم.

نام و نام خانوادگی:

امضا و اثر انگشت:

تاریخ:

---

این ساختار یک نمونه کلی است و ممکن است فرم های رسمی دارای بخش های دیگری نیز باشند. توصیه می شود برای تکمیل نهایی استشهادیه، از فرم های رسمی موجود در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا سایت های معتبر حقوقی استفاده کنید. همچنین، دقت در وارد کردن اطلاعات و اطمینان از صحت آن ها، از اهمیت بالایی برخوردار است.

نکات حقوقی کلیدی و توصیه های مهم برای متقاضیان اعسار

متقاضیان اعسار از پرداخت محکوم به باید در طول فرآیند، به نکات حقوقی مهمی توجه داشته باشند تا شانس موفقیت خود را افزایش دهند و از بروز مشکلات قانونی جلوگیری کنند. رعایت این توصیه ها می تواند تاثیر بسزایی در نتیجه پرونده داشته باشد.

صداقت و شفافیت در ارائه اطلاعات و عواقب کتمان اموال

مهمترین اصل در دادخواست اعسار، صداقت و شفافیت کامل در ارائه اطلاعات مالی است. مدعی اعسار باید تمامی اموال و دارایی های خود، اعم از منقول و غیرمنقول، مطالبات، سهام، حساب های بانکی و هرگونه حق مالی دیگر را به صورت دقیق و کامل به دادگاه اعلام کند. کتمان هرگونه مال یا ارائه اطلاعات نادرست، نه تنها به رد دادخواست اعسار منجر می شود، بلکه می تواند عواقب حقوقی جدی تری مانند حبس تعزیری (جریمه حبس) را نیز در پی داشته باشد. قانونگذار با هدف جلوگیری از سوءاستفاده از نهاد اعسار، برای افرادی که به دروغ ادعای اعسار می کنند یا اموال خود را کتمان می نمایند، مجازات های مشخصی در نظر گرفته است.

دادگاه با استفاده از استعلامات مختلف (مانند استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک، بانک مرکزی، اداره راهور و…) به بررسی دقیق وضعیت مالی مدعی اعسار می پردازد. بنابراین، هرگونه تلاش برای پنهان کردن اموال به راحتی توسط سیستم قضایی شناسایی خواهد شد.

اهمیت مشاوره حقوقی تخصصی پیش از هر اقدام

فرآیند اعسار از پرداخت محکوم به، یک روند حقوقی پیچیده است که دارای ظرایف و جزئیات فراوانی است. از این رو، اکیداً توصیه می شود پیش از هر اقدامی، با یک وکیل متخصص در امور حقوقی و به ویژه پرونده های اعسار مشورت کنید. وکیل می تواند شما را در تهیه و تنظیم صحیح دادخواست و استشهادیه، جمع آوری مدارک لازم، و راهنمایی برای حضور در جلسات دادگاه و پاسخگویی به سوالات قاضی یاری کند. همچنین، وکیل می تواند با اشراف به رویه های قضایی و قوانین جاری، بهترین استراتژی را برای اثبات اعسار شما پیشنهاد دهد و از بروز اشتباهات احتمالی که می تواند به ضرر شما تمام شود، جلوگیری کند.

پیگیری مستمر پرونده در مراجع قضایی

پس از ثبت دادخواست اعسار، پیگیری مستمر وضعیت پرونده از طریق سامانه های الکترونیک قضایی (عدل ایران) یا با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ضروری است. اطلاع از زمان جلسات رسیدگی، ابلاغیه ها و دستورات دادگاه، به شما کمک می کند تا در زمان مقرر اقدامات لازم را انجام دهید. عدم پیگیری می تواند منجر به از دست دادن فرصت ها یا انقضای مهلت های قانونی شود که به ضرر متقاضی اعسار خواهد بود.

چگونه برای اثبات اعسار، مدارک مالی خود را آماده کنیم؟

آماده سازی دقیق مدارک مالی نقش بسیار مهمی در اثبات اعسار دارد. برای این منظور، نکات زیر را در نظر داشته باشید:

• گردآوری تمامی اسناد مالی: هرگونه سند بانکی، رسید پرداخت، فاکتور خرید، قرارداد کار، اجاره نامه، سند مالکیت، یا هر مدرکی که نشان دهنده وضعیت درآمد و هزینه های شما باشد، را جمع آوری کنید.
• صورت حساب های بانکی: پرینت گردش حساب های بانکی خود را برای چند ماه اخیر تهیه کنید تا دادگاه بتواند وضعیت مالی شما را بررسی کند.
• مدارک بدهی ها و تعهدات: اگر بدهی یا تعهد مالی دیگری دارید (مانند اقساط بانکی، بدهی به افراد، اجاره بها)، مدارک مربوط به آن ها را نیز ارائه دهید تا نشان دهنده فشار مالی بر شما باشد.
• مدارک پزشکی (در صورت لزوم): اگر به دلیل بیماری یا معلولیت، هزینه های درمانی بالا یا توانایی کار محدود دارید، مدارک پزشکی مربوطه را نیز ضمیمه کنید.

هدف از ارائه این مدارک، ایجاد یک تصویر شفاف و مستند از وضعیت مالی واقعی شما برای دادگاه است. هرچه مدارک شما کامل تر و دقیق تر باشد، شانس اثبات اعسار و در نتیجه تقسیط بدهی شما بیشتر خواهد بود.

نتیجه گیری و اهمیت رعایت دقیق ضوابط

استشهادیه اعسار از پرداخت محکوم به، سندی کلیدی و حیاتی در فرآیند اثبات ناتوانی مالی محکوم علیه برای پرداخت دیون خود است. این سند، به همراه سایر مدارک و شهادت شهود در دادگاه، به قاضی کمک می کند تا با درک صحیح از وضعیت معیشتی و مالی فرد، تصمیم عادلانه ای در خصوص تقسیط یا اعطای مهلت پرداخت اتخاذ نماید.

اهمیت رعایت دقیق ضوابط قانونی در هر مرحله از این فرآیند، از جمع آوری اطلاعات و تنظیم استشهادیه گرفته تا انتخاب شهود و ثبت دادخواست، غیرقابل انکار است. صداقت و شفافیت در ارائه تمامی اطلاعات مالی، از ارکان اصلی موفقیت در این مسیر است و هرگونه کتمان یا ارائه اطلاعات نادرست می تواند تبعات حقوقی جدی برای فرد در پی داشته باشد. همچنین، استفاده از مشاوره وکلای متخصص و پیگیری مستمر پرونده، می تواند به طور چشمگیری شانس پذیرش دادخواست اعسار را افزایش دهد و از بروز مشکلات ناخواسته جلوگیری کند.

در نهایت، فهم دقیق از مفهوم اعسار، شرایط قانونی شهود، نحوه تکمیل صحیح استشهادیه و فرآیند قضایی مربوطه، ابزارهایی قدرتمند برای افرادی هستند که در شرایط دشوار مالی قرار گرفته اند و به دنبال راهی قانونی برای مدیریت تعهدات خود هستند. با رعایت این نکات، می توان گامی مؤثر در جهت اثبات اعسار و دستیابی به یک راهکار عادلانه برداشت.