مهریه بعد از طلاق توافقی: راهنمای جامع حقوقی و گام به گام مطالبه

مهریه بعد از طلاق توافقی کاملاً قابل مطالبه است، مگر اینکه زن با اراده و آگاهی کامل، تمام یا بخشی از آن را بخشیده باشد و حق رجوع نیز از او سلب شده باشد. این فرآیند حقوقی، که در آن زوجین با رضایت یکدیگر به زندگی مشترک پایان می دهند، نقش مهمی در سرنوشت مهریه دارد و تصمیمات اتخاذ شده در توافقنامه طلاق، آینده حقوق مالی زن را تعیین می کند.

طلاق توافقی یکی از روش های رایج برای جدایی است که به دلیل سرعت و انعطاف پذیری اش، بسیاری از زوجین به آن روی می آورند. در این نوع طلاق، توافق زوجین بر سر تمامی مسائل کلیدی از جمله حضانت فرزندان، نفقه، اجرت المثل و به ویژه مهریه، اساس صدور حکم طلاق را تشکیل می دهد. با این حال، ابهامات و باورهای غلط زیادی در مورد مهریه در طلاق توافقی وجود دارد که می تواند به تضییع حقوق یکی از طرفین منجر شود. هدف این مقاله، ارائه یک راهنمای جامع و دقیق برای درک تمامی جنبه های حقوقی مهریه در طلاق توافقی، از تنظیم توافقنامه تا مراحل مطالبه و وصول آن است تا خوانندگان بتوانند با آگاهی کامل، تصمیمات صحیحی اتخاذ کنند.

درک مفاهیم پایه: طلاق توافقی و اصول مهریه

پیش از ورود به جزئیات حقوقی مهریه در طلاق توافقی، لازم است ابتدا با مفاهیم اساسی این دو واژه آشنا شویم. درک دقیق طلاق توافقی و جایگاه قانونی مهریه، به شما کمک می کند تا تمامی مراحل بعدی را با دید بازتری دنبال کنید و از حقوق خود آگاه باشید.

طلاق توافقی چیست؟ تعریف و ویژگی ها

طلاق توافقی نوعی از انحلال عقد نکاح است که در آن، زن و مرد با توافق کامل و رضایت مشترک، تصمیم به جدایی می گیرند. این روش برخلاف طلاق یک طرفه (که نیاز به اثبات دلیل موجه برای طلاق از سوی یکی از زوجین دارد)، بر مبنای اراده آزاد و مشترک طرفین استوار است.

بر اساس ماده ۲۶ قانون حمایت خانواده، در طلاق توافقی، دادگاه خانواده صرفاً به بررسی و تأیید توافقات زوجین می پردازد و دخالتی در جزئیات توافقات مالی و غیرمالی آن ها (مانند مهریه، نفقه، حضانت و ملاقات فرزندان) ندارد، مگر آنکه این توافقات مخالف صریح قانون یا مصلحت فرزندان باشد. این فرآیند، مزایایی همچون کاهش زمان دادرسی، کاهش درگیری ها و تنش های روانی و امکان حفظ روابط دوستانه پس از طلاق را در پی دارد. اهمیت اصلی این نوع طلاق در این است که زوجین خودشان سرنوشت حقوق و تکالیفشان را تعیین می کنند.

مهریه چیست؟ انواع و جایگاه قانونی آن

مهریه (یا صداق) یکی از مهم ترین حقوق مالی زن در عقد نکاح است که مرد ملزم به پرداخت آن به زن می شود. مطابق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، زن به محض عقد نکاح مالک مهریه می شود و می تواند هرگونه دخل و تصرفی در آن داشته باشد. مهریه از نظر زمان و نحوه پرداخت به دو نوع اصلی تقسیم می شود:

• مهریه عندالمطالبه: در این نوع مهریه، زن می تواند در هر زمان که بخواهد (حتی در طول زندگی مشترک و بدون نیاز به طلاق)، آن را از مرد مطالبه کند و مرد مکلف به پرداخت فوری آن است. مرد تنها در صورتی می تواند از پرداخت فوری مهریه شانه خالی کند که عدم استطاعت مالی خود را در دادگاه اثبات کند و در این صورت، مهریه به صورت اقساطی پرداخت خواهد شد.
• مهریه عندالاستطاعه: در این حالت، پرداخت مهریه منوط به توانایی مالی مرد است. به عبارت دیگر، زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که ثابت شود مرد توانایی پرداخت آن را دارد. اثبات توانایی مالی مرد در این نوع مهریه بر عهده زن است.

جایگاه قانونی مهریه در طلاق توافقی، تابع توافق زوجین است و آن ها می توانند با توجه به شرایط خود، در مورد میزان، نحوه و زمان پرداخت آن تصمیم گیری کنند.

نقش اصل آزادی اراده در تعیین سرنوشت مهریه در طلاق توافقی

یکی از اصول بنیادین در حقوق مدنی و خانواده، اصل آزادی اراده است. این اصل به زوجین اجازه می دهد که در چارچوب قوانین و با رضایت کامل خود، در مورد بسیاری از مسائل مربوط به زندگی مشترک و به ویژه انحلال آن، توافق کنند. در طلاق توافقی، این اصل نقش محوری دارد؛ به این معنی که زوجین با اراده و اختیار کامل خود، سرنوشت مهریه را تعیین می کنند.

این آزادی اراده به زن و مرد امکان می دهد تا بدون اجبار قانونی، در مورد بخشش مهریه، پرداخت تمام یا بخشی از آن، یا حتی تعدیل میزان آن به توافق برسند. دادگاه نیز این توافقات را محترم می شمارد و در حکم طلاق خود آن را منعکس می کند. البته این آزادی اراده مطلق نیست و نباید با قوانین آمره و نظم عمومی در تضاد باشد، اما در مورد مهریه، دامنه وسیعی از انتخاب ها را برای زوجین فراهم می آورد. این نکته کلیدی است که طلاق توافقی به زوجین قدرت می دهد تا راه حلی سفارشی برای وضعیت خود بیابند.

تنظیم توافقنامه طلاق توافقی: ستون فقرات مهریه

قلب طلاق توافقی و محور تعیین تکلیف مهریه، توافقنامه ای است که میان زوجین تنظیم می شود. این سند، چراغ راهی برای فرآیند طلاق و پیشگیری از هرگونه اختلاف آتی است. نگارش دقیق و حقوقی این توافقنامه، به ویژه در بند مربوط به مهریه، اهمیت حیاتی دارد.

اهمیت و ضرورت توافقنامه طلاق توافقی

توافقنامه طلاق توافقی، سندی است که تمامی جزئیات مربوط به جدایی، از جمله مسائل مالی (مهریه، نفقه، اجرت المثل، جهیزیه) و غیرمالی (حضانت، ملاقات و سرپرستی فرزندان) را به صورت مکتوب و با امضای هر دو طرف، دربرمی گیرد. بدون وجود این سند، دادگاه خانواده نمی تواند حکم طلاق توافقی را صادر کند.

اهمیت این توافقنامه از چند جهت قابل توجه است:

1. پیشگیری از اختلافات آتی: با تعیین تکلیف صریح تمامی مسائل، از بروز هرگونه دعوا و کشمکش حقوقی در آینده جلوگیری می شود.
2. تسهیل فرآیند دادرسی: با ارائه یک توافقنامه کامل، دادگاه به سرعت می تواند آن را تأیید کرده و حکم طلاق را صادر کند، که به کاهش زمان و هزینه های دادرسی منجر می شود.
3. حفظ حقوق طرفین: نگارش دقیق بندهای مربوط به مهریه، تضمینی برای رعایت حقوق زن و مرد است و از تضییع ناخواسته هر یک از این حقوق جلوگیری می کند.

بنابراین، توجه به جزئیات نگارش این سند، به ویژه در بخش مهریه، از اهمیت بالایی برخوردار است و عدم دقت در آن می تواند عواقب حقوقی ناخواسته ای را در پی داشته باشد.

سناریوهای مختلف تعیین تکلیف مهریه در توافقنامه:

با توجه به اصل آزادی اراده، زوجین در طلاق توافقی می توانند یکی از سناریوهای زیر را برای تعیین تکلیف مهریه انتخاب و در توافقنامه درج کنند:

بخشش کامل مهریه (بذل مهریه): باورهای غلط و واقعیات حقوقی

بذل مهریه به معنای این است که زن به صورت داوطلبانه و با اراده آزاد، تمام یا بخشی از مهریه خود را به مرد می بخشد. این بذل می تواند در قبال موافقت مرد با طلاق باشد یا بدون هیچ عوض و شرطی. نکته مهمی که اغلب مورد سوءتفاهم قرار می گیرد، این است که بخشش مهریه در طلاق توافقی، اجباری نیست. این یک باور غلط رایج است که بسیاری از زنان به دلیل آن، از حقوق مالی خود صرف نظر می کنند.

زن می تواند با حفظ تمام مهریه خود نیز طلاق توافقی بگیرد و هیچ مانع قانونی برای این کار وجود ندارد. بخشش مهریه، یک تصمیم کاملاً شخصی و اختیاری است که معمولاً به منظور تسریع فرآیند طلاق و یا دریافت امتیازات دیگر از مرد (مانند حضانت فرزند) انجام می شود.

شرایط قانونی و نکات مهم هنگام بذل مهریه:

• صراحت در توافقنامه: بذل مهریه باید به وضوح و با عباراتی صریح در توافقنامه قید شود، به عنوان مثال: زوجه تمامی مهریه خود را به زوج در قبال طلاق، بذل و ابراء نمود.
• آگاهی و رضایت کامل: زن باید با آگاهی کامل از تبعات حقوقی و با رضایت قلبی، اقدام به بذل مهریه کند و هرگونه اجبار، فریب یا تدلیس می تواند اعتبار این بذل را زیر سؤال ببرد.
• تمایز از ابراء و هبه: اگرچه در محاوره عمومی ممکن است این اصطلاحات به جای هم به کار روند، اما در حقوق تفاوت دارند. ابراء به معنای بری کردن ذمه مدیون است، در حالی که هبه بخشیدن عین مال است. بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات به عنوان فدیه مطرح می شود.

پرداخت تمام یا بخشی از مهریه: نحوه توافق و الزامات

سناریوی دیگر، توافق بر سر پرداخت تمام یا بخشی از مهریه است. در این حالت، زوجین می توانند در توافقنامه خود، میزان دقیق مهریه ای که قرار است پرداخت شود، نحوه پرداخت (یکجا یا اقساطی) و زمان بندی آن را مشخص کنند. برای مثال، ممکن است توافق شود که مرد ۵۰ سکه از ۱۰۰ سکه مهریه را به صورت نقدی در زمان اجرای صیغه طلاق پرداخت کند و مابقی را در اقساط ماهانه.

الزامات قانونی برای مرد و حقوق زن در این حالت:

• اجرای تعهد: مرد موظف است طبق توافقنامه، مهریه را در زمان و به میزان مقرر پرداخت کند.
• حق مطالبه زن: در صورت عدم ایفای تعهد از سوی مرد، زن حق دارد از طریق مراجع قانونی (اجرای ثبت یا دادگاه) برای مطالبه و وصول مهریه خود اقدام کند.
• ثبت جزئیات: تمامی جزئیات مربوط به نحوه پرداخت (شماره حساب، زمان تحویل سکه ها و…) باید به وضوح در توافقنامه ذکر شود تا از هرگونه ابهام جلوگیری شود.

تعدیل یا تغییر میزان مهریه (کاهش یا افزایش): امکان پذیری و ثبت آن

در طلاق توافقی، زوجین می توانند با رضایت یکدیگر، حتی میزان مهریه مندرج در عقدنامه را نیز تغییر دهند. این تعدیل می تواند به صورت کاهش مهریه یا حتی در موارد خاص و با توافق طرفین، افزایش آن باشد. این تغییرات باید به صورت صریح در توافقنامه طلاق توافقی قید شود و دادگاه نیز این توافق را تأیید می کند.

مثلاً ممکن است مهریه زن در عقدنامه ۲۰۰ سکه باشد، اما در طلاق توافقی، زن با رضایت خود موافقت کند که مهریه اش به ۱۰۰ سکه کاهش یابد و مرد نیز متعهد به پرداخت این ۱۰۰ سکه شود. نحوه ثبت و قانونی کردن این تغییرات، صرفاً با درج شفاف آن ها در توافقنامه طلاق و تأیید دادگاه است.

امکان رجوع از بذل مهریه در طلاق توافقی: شرایط و محدودیت ها

یکی از پیچیده ترین و مهم ترین مباحث در مورد مهریه بعد از طلاق توافقی، امکان رجوع زن از بذل مهریه است. این موضوع به نوع طلاق و شرایط خاص آن بستگی دارد.

قاعده کلی رجوع از بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات (که طلاق توافقی غالباً در قالب یکی از این دو نوع واقع می شود) این است که زن می تواند در مدت عده طلاق، از آنچه بذل کرده است، رجوع کند. این حق رجوع، منجر به رجعی شدن طلاق می شود و مرد نیز حق رجوع به زندگی مشترک را پیدا می کند.

بر اساس ماده ۱۱۴۵ قانون مدنی، اگر طلاق از نوع خلع یا مبارات باشد، مادامی که زن به آنچه بذل کرده، رجوع نکرده باشد، طلاق بائن است و مرد حق رجوع ندارد. اما اگر زن در مدت عده از بذل خود رجوع کند، طلاق به رجعی تبدیل می شود و مرد نیز می تواند به زن رجوع کند.

با این حال، موارد استثنایی نیز وجود دارد که رجوع از بذل مهریه امکان پذیر نیست:

• زن یائسه یا غیرمدخوله: اگر زنی یائسه باشد (به دلیل کهولت سن یا بیماری دیگر، عده ندارد) یا نزدیکی بین او و شوهر واقع نشده باشد (غیرمدخوله)، به دلیل نداشتن عده، امکان رجوع از بذل مهریه برای او وجود ندارد. مطابق ماده ۱۱۵۵ قانون مدنی، زنی که بین او و شوهر خود نزدیکی واقع نشده و همچنین زن یائسه، عده طلاق ندارند.
• بذل پول یا سکه پرداخت نشده: اگر مهریه دین بر ذمه مرد باشد (مانند سکه هایی که هنوز پرداخت نشده اند) و زن آن را بذل یا ابراء کند، دیگر امکان رجوع از آن وجود ندارد. زیرا با بذل دین، ذمه مرد بری شده و دین ساقط می شود. ماده ۸۰۶ قانون مدنی بیان می کند: هر گاه داین طلب خود را به مدیون ببخشد، حق رجوع ندارد. در این شرایط، مهریه از حالت «مال» خارج شده و به «دین» تبدیل شده است که با بذل آن، از بین می رود.
• بذل عین معین موجود: اگر مهریه عین معین (مثلاً یک قطعه زمین یا یک خودرو) باشد و زن آن را به مرد هبه کند، در صورتی که آن عین هنگام رجوع زن از هبه، موجود باشد، زن می تواند رجوع کند. اما اگر آن عین از بین رفته باشد یا مرد آن را به دیگری منتقل کرده باشد، رجوع از هبه امکان پذیر نیست.

اهمیت تعیین تکلیف مالیت مهریه (سکه موجود یا دین بر ذمه) در این بخش بسیار بالاست. در عمل، بیشتر مهریه ها سکه هستند که معمولاً در هنگام بذل، پرداخت نشده اند و به عنوان دین بر ذمه مرد محسوب می شوند. بنابراین، رجوع از بذل در اکثر موارد مهریه های سکه که هنوز پرداخت نشده اند، امکان پذیر نیست.

مطالبه و وصول مهریه بعد از ثبت طلاق توافقی (در صورت عدم بخشش)

پس از اینکه طلاق توافقی به ثبت رسید، ممکن است زن قصد مطالبه مهریه خود را داشته باشد (در صورتی که آن را نبخشیده یا امکان رجوع از بذل وجود داشته باشد). در این بخش به شرایط و مراحل قانونی مطالبه و وصول مهریه پرداخته می شود.

آیا پس از طلاق توافقی می توان مهریه را مطالبه کرد؟

پاسخ قطعی به این سوال بله است، مشروط بر اینکه زن مهریه خود را به طور کامل نبخشیده باشد و یا حق رجوع از بذل برای او وجود داشته باشد و از آن استفاده کرده باشد. اگر در توافقنامه طلاق توافقی، پرداخت مهریه به زمان پس از ثبت طلاق موکول شده باشد (مثلاً به صورت اقساط)، زن حق دارد در موعد مقرر، آن را مطالبه کند.

زن در صورتی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که یکی از شرایط زیر برقرار باشد:

1. مهریه در توافقنامه طلاق به طور کامل بخشیده نشده باشد.
2. مهریه به صورت عندالمطالبه باقی مانده باشد و زمان پرداخت آن فرا رسیده باشد.
3. مهریه به صورت اقساطی توافق شده باشد و مرد اقساط را پرداخت نکرده باشد.
4. زن در مدت عده، از بذل مهریه خود رجوع کرده باشد (در صورتی که امکان رجوع وجود داشته باشد).

بنابراین، این باور که با طلاق توافقی، مهریه به طور خودکار ساقط می شود، کاملاً اشتباه است و بستگی به مفاد توافقنامه دارد.

شرایط قانونی مطالبه مهریه پس از طلاق توافقی

برای اینکه زن بتواند پس از طلاق توافقی مهریه خود را مطالبه کند، باید شرایط قانونی زیر را احراز کند:

• احراز عدم دریافت مهریه: زن باید ثابت کند که مهریه خود را دریافت نکرده است. این اثبات معمولاً با استناد به توافقنامه طلاق و یا عدم وجود سند پرداخت انجام می شود.
• اهلیت قانونی زن برای طرح دعوا: زن باید از نظر قانونی بالغ و عاقل باشد و بتواند به صورت مستقل یا از طریق وکیل خود، دادخواست مطالبه مهریه را تقدیم کند.
• ارائه مدارک مثبته: زن باید مدارکی مانند رونوشت عقدنامه (سند ازدواج)، رونوشت توافقنامه طلاق توافقی، رونوشت حکم طلاق و شناسنامه خود را به مراجع قضایی یا ثبتی ارائه دهد. این مدارک، دلیلی بر وجود حق مهریه و نحوه تعیین تکلیف آن در فرآیند طلاق هستند.

مراحل قانونی مطالبه و وصول مهریه:

زن برای مطالبه و وصول مهریه خود پس از طلاق توافقی، می تواند از دو مسیر قانونی اقدام کند: از طریق اجرای ثبت و یا از طریق دادگاه خانواده.

از طریق اجرای ثبت (روش اول): گام ها و محدودیت ها

این روش معمولاً سریع تر از روش قضایی است، اما محدودیت هایی دارد. مراحل آن به شرح زیر است:

1. مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج: زن یا وکیل قانونی او باید به دفترخانه ای که عقد ازدواج در آن ثبت شده است، مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه مهریه را ارائه دهد.
2. صدور اجراییه: دفترخانه پس از بررسی مدارک و احراز حقانیت زن، یک اجراییه رسمی صادر می کند.
3. مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک: اجراییه صادره به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک ارجاع داده می شود و پرونده اجرایی تشکیل می گردد.
4. ابلاغ به زوج و توقیف اموال: اداره ثبت، اجراییه را به زوج ابلاغ می کند و به او مهلت می دهد تا مهریه را پرداخت کند. در صورت عدم پرداخت در مهلت مقرر، زن می تواند درخواست توقیف اموال رسمی مرد (مانند ملک یا خودرو که سند رسمی دارند) را از اداره ثبت کند.
5. مزایا و محدودیت ها: مزیت این روش، سرعت بیشتر آن است. اما محدودیت عمده آن این است که تنها برای توقیف اموالی کاربرد دارد که دارای سند رسمی بوده و به راحتی قابل شناسایی باشند. برای اموال غیررسمی یا پیگیری مهریه عندالاستطاعه، این روش کارایی ندارد.

از طریق دادگاه خانواده (روش دوم): فرآیند و مدارک

در صورتی که زن نتواند از طریق اجرای ثبت مهریه خود را وصول کند (مثلاً مرد اموال رسمی نداشته باشد) یا نیاز به اثبات استطاعت مالی مرد باشد، باید از طریق دادگاه خانواده اقدام کند. مراحل این روش عبارتند از:

1. تشکیل حساب کاربری ثنا: زن باید ابتدا در سامانه ثنا ثبت نام کرده و حساب کاربری ایجاد کند.
2. تنظیم دادخواست مطالبه مهریه: زن یا وکیل او باید یک دادخواست حقوقی با عنوان مطالبه مهریه تنظیم کند. در این دادخواست باید تمامی جزئیات مربوط به عقد، طلاق توافقی و توافقات مربوط به مهریه به روشنی ذکر شود.
3. ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: دادخواست تنظیم شده باید به همراه مدارک لازم (عقدنامه، توافقنامه طلاق، شناسنامه و…) از طریق یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه خانواده ارسال شود.
4. مراحل رسیدگی در دادگاه: دادگاه پس از ثبت دادخواست، زمانی را برای جلسه رسیدگی تعیین کرده و طرفین را احضار می کند. پس از بررسی مدارک، دفاعیات و دلایل طرفین، دادگاه حکم مقتضی را صادر می کند. این حکم می تواند شامل محکومیت مرد به پرداخت مهریه و در صورت لزوم، توقیف اموال وی باشد.
5. شرایط استفاده: این روش در مواردی که مرد اموال رسمی قابل توقیف ندارد، مهریه عندالاستطاعه است و نیاز به اثبات توانایی مالی مرد وجود دارد، یا سایر ابهامات حقوقی مطرح است، مورد استفاده قرار می گیرد.

مهریه عندالاستطاعه در طلاق توافقی: نحوه اثبات و وصول

مهریه عندالاستطاعه، نوعی از مهریه است که پرداخت آن از سوی مرد، مشروط به توانایی مالی اوست. در طلاق توافقی نیز می توان بر سر این نوع مهریه توافق کرد. اما چالش اصلی در اینجا، نحوه اثبات توانایی مالی مرد است که بار اثبات آن بر عهده زن خواهد بود.

برای مطالبه و وصول مهریه عندالاستطاعه:

• مسئولیت اثبات: زن باید مدارک و شواهد کافی را به دادگاه ارائه دهد که نشان دهنده توانایی مالی مرد برای پرداخت مهریه است. این مدارک می تواند شامل مستندات مالکیت اموال (خانه، زمین، خودرو)، مدارک شغلی و میزان درآمد، سهام شرکت ها و حساب های بانکی باشد.
• تاثیر توافق در طلاق توافقی: حتی اگر مهریه در عقدنامه عندالاستطاعه باشد، زوجین می توانند در توافقنامه طلاق توافقی بر سر نحوه و زمان پرداخت آن به صورت مشخص توافق کنند. در این صورت، توافقنامه بر شرط عندالاستطاعه مقدم خواهد بود و مرد مکلف به ایفای تعهدات مالی طبق توافقنامه است.
• تقاضای اعسار: در صورت مطالبه مهریه عندالاستطاعه، مرد می تواند با طرح دادخواست اعسار، ادعا کند که توانایی مالی برای پرداخت مهریه را ندارد. در این صورت، دادگاه با بررسی وضعیت مالی مرد، در مورد اعسار او و نحوه اقساطی شدن مهریه (در صورت پذیرش اعسار) تصمیم گیری خواهد کرد.

چالش ها، نکات حقوقی حیاتی و باورهای غلط رایج

طلاق توافقی، با وجود سادگی نسبی، می تواند با چالش ها و پیچیدگی های حقوقی خاصی همراه باشد که ناآگاهی از آن ها، ممکن است به ضرر یکی از طرفین تمام شود. در ادامه به برخی از این نکات حیاتی و باورهای غلط رایج می پردازیم.

فسخ یا ابطال توافقنامه طلاق توافقی و تأثیر آن بر مهریه

توافقنامه طلاق توافقی، همانند هر عقد و قرارداد دیگری، ممکن است در شرایطی خاص، قابل فسخ یا ابطال باشد. این شرایط معمولاً شامل موارد زیر است:

• اجبار یا اکراه: اگر یکی از طرفین تحت اجبار، تهدید یا اکراه، توافقنامه را امضا کرده باشد و رضایت واقعی وجود نداشته باشد.
• فریب یا تدلیس: در صورتی که یکی از طرفین با فریب یا مخفی کردن حقایق، طرف مقابل را به امضای توافقنامه وادار کرده باشد.
• اشتباه در موضوع توافق: اگر در مورد یکی از بندهای اصلی توافقنامه (مانند میزان مهریه) اشتباه فاحشی صورت گرفته باشد.

پیامد حقوقی فسخ یا ابطال توافقنامه، بازگشت به وضعیت قبل از توافق است. این بدان معناست که حکم طلاق توافقی باطل می شود و زن و مرد در وضعیت زوجیت باقی می مانند. در نتیجه، مهریه نیز به حالت اولیه خود بازمی گردد و زن می تواند تمام مهریه خود را، طبق عقدنامه اولیه، مطالبه کند. اثبات این شرایط (اجبار، فریب و…) بر عهده مدعی است و نیاز به دلایل و مدارک محکمه پسند دارد.

شایعه سقف مهریه 110 سکه در طلاق توافقی: واقعیت یا افسانه؟

یکی از باورهای غلط و بسیار رایج در جامعه، این است که سقف مهریه ۱۱۰ سکه بهار آزادی است و بیش از آن قابل مطالبه نیست. این شایعه، حقیقت حقوقی ندارد. قانوناً هیچ سقفی برای میزان مهریه تعیین نشده است و زن می تواند هر میزان مهریه ای را که در عقدنامه قید شده است، مطالبه کند.

اما منشأ این شایعه چیست؟ بر اساس ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده، در صورتی که مهریه تا ۱۱۰ سکه بهار آزادی (یا معادل آن) باشد، در صورت عدم پرداخت از سوی مرد، امکان اعمال مجازات حبس (جلب) برای او وجود دارد. اما برای مهریه بیش از ۱۱۰ سکه، مرد صرفاً در قبال ۱۱۰ سکه قابل جلب است و برای مابقی آن، زن تنها می تواند از طریق توقیف و فروش اموال مرد اقدام کند و امکان حبس مرد برای بخش مازاد بر ۱۱۰ سکه وجود ندارد. بنابراین، سقف مهریه وجود ندارد؛ بلکه محدودیت در اعمال مجازات جلب برای مرد مطرح است، نه در اصل حق مهریه زن.

مهریه و حق حضانت فرزند: آیا ارتباطی با یکدیگر دارند؟

برخلاف تصور برخی افراد، مهریه و حق حضانت فرزندان، دو موضوع کاملاً مستقل از یکدیگر هستند و هیچ ارتباط حقوقی مستقیمی با هم ندارند. مهریه یک حق مالی است که به زن تعلق دارد، در حالی که حضانت فرزند، یک تکلیف و حق برای پدر و مادر است که با هدف حفظ مصلحت کودک تعیین می شود.

مطابق ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی و قوانین مربوط به حمایت خانواده، تعیین حضانت فرزندان بر اساس مصلحت و منافع کودک صورت می گیرد و دادگاه در این زمینه، تمامی جوانب رفاهی، تحصیلی و اخلاقی کودک را مد نظر قرار می دهد. بنابراین، نه زن می تواند حضانت فرزندان را در ازای بخشش مهریه گروگان بگیرد و نه مرد می تواند پرداخت مهریه را منوط به واگذاری حق حضانت کند. هرگونه توافقی که برخلاف مصلحت کودک باشد، حتی اگر به توافق زوجین رسیده باشد، از سوی دادگاه مورد تأیید قرار نخواهد گرفت.

معامله به قصد فرار از دین در مورد مهریه: تعریف و پیامدها

گاهی اوقات ممکن است مرد برای فرار از پرداخت مهریه همسرش، اقدام به انتقال صوری اموال خود به نام اشخاص دیگر (مانند والدین یا خواهر و برادر) کند. این عمل تحت عنوان معامله به قصد فرار از دین شناخته می شود و دارای پیامدهای حقوقی و کیفری جدی برای مرد است.

تعریف قانونی: اگر مرد پس از مطالبه مهریه توسط زن، اموال خود را به قصد فرار از پرداخت مهریه، به دیگری منتقل کند و این انتقال موجب ناتوانی او در پرداخت مهریه شود، این معامله به قصد فرار از دین محسوب می شود.

پیامدها:

• حقوقی: زن می تواند با اثبات صوری بودن معامله و قصد فرار از دین، ابطال آن معامله را از دادگاه بخواهد. در صورت ابطال، اموال دوباره به نام مرد بازمی گردد و قابل توقیف برای مهریه خواهند بود.
• کیفری: علاوه بر ابطال معامله، مرد می تواند به مجازات حبس نیز محکوم شود. اثبات این نوع معامله نیازمند ارائه مدارک قوی و کارشناسی است و معمولاً از طریق شواهد و قرائن صورت می گیرد.

اشتباهات رایج و توصیه های پیشگیرانه

برای جلوگیری از مشکلات حقوقی در آینده، توجه به اشتباهات رایج و رعایت نکات پیشگیرانه زیر ضروری است:

1. عدم صراحت در توافقنامه: بسیاری از اختلافات آتی به دلیل عدم وضوح و صراحت در نگارش توافقنامه طلاق رخ می دهد. تمامی جزئیات باید به روشنی بیان شوند.
2. ناآگاهی از حقوق و تعهدات: پیش از هرگونه توافق، از حقوق و تعهدات خود آگاه شوید. عدم اطلاع از قانون می تواند به ضرر شما تمام شود.
3. عدم مشاوره با وکیل متخصص: امضای توافقنامه طلاق توافقی بدون مشورت با یک وکیل متخصص خانواده، یک ریسک بزرگ است. وکیل می تواند تمامی بندها را بررسی کرده و از تضییع حقوق شما جلوگیری کند.
4. باورهای غلط: به شایعات و باورهای غلط حقوقی توجه نکنید و همواره اطلاعات خود را از منابع معتبر و متخصصین حقوقی دریافت کنید.

آگاهی و اقدام هوشمندانه، بهترین سپر دفاعی شما در برابر چالش های حقوقی است.

نتیجه گیری

مهریه بعد از طلاق توافقی، یکی از مهم ترین ابعاد حقوقی جدایی است که نیازمند درک دقیق و تصمیم گیری آگاهانه زوجین است. همانطور که بررسی شد، طلاق توافقی فرصتی برای حل مسالمت آمیز اختلافات و تعیین تکلیف حقوق مالی از جمله مهریه فراهم می کند، اما این فرآیند مملو از ظرافت ها و نکات حقوقی است که نادیده گرفتن آن ها می تواند به تضییع حقوق یکی از طرفین منجر شود. بخشش مهریه در طلاق توافقی اجباری نیست و زن می تواند تمام یا بخشی از آن را حفظ کند؛ امکان رجوع از بذل مهریه نیز تحت شرایط خاصی و عمدتاً در مدت عده طلاق ممکن است. همچنین، سقف ۱۱۰ سکه صرفاً به موضوع جلب مرد مربوط است و به هیچ وجه به معنای عدم قابلیت مطالبه مهریه بیش از این مقدار نیست. برای مطالبه مهریه پس از طلاق توافقی، زن می تواند از طریق اجرای ثبت یا دادگاه خانواده اقدام کند. با توجه به پیچیدگی های موضوع و اهمیت حفظ حقوق قانونی، تأکید بر مشاوره با یک وکیل متخصص خانواده پیش از هرگونه اقدام، امری ضروری و حیاتی است. این اقدام پیشگیرانه، می تواند شما را از مواجهه با مشکلات عدیده حقوقی در آینده مصون بدارد و اطمینان حاصل کند که تصمیمات شما بر اساس اطلاعات صحیح و جامع اتخاذ شده اند.