دادخواست مهریه از طریق ثبت

مطالبه مهریه از طریق ثبت اسناد به معنای درخواست صدور اجراییه برای سند ازدواج رسمی و پیگیری وصول آن در اداره اجرای ثبت است. این روش، یکی از دو مسیر قانونی برای وصول مهریه در ایران است که به دلیل رسمی بودن سند نکاح، امکان پذیر می شود و تفاوت های بنیادینی با مراجعه به دادگاه دارد.

مهریه، به عنوان یکی از حقوق مالی مهم زن در عقد نکاح، از همان لحظه وقوع عقد به مالکیت او درمی آید. این حق، چه به صورت عندالمطالبه (قابل پرداخت به محض درخواست زن) و چه عندالاستطاعه (قابل پرداخت در صورت توانایی مالی مرد)، پشتوانه مالی و استقلال اقتصادی زن محسوب می شود. در جامعه امروز، با توجه به افزایش آگاهی حقوقی و پیچیدگی روابط خانوادگی، آشنایی با شیوه های مطالبه مهریه برای هر دو طرف، یعنی زوجین، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

در کشور ما، برای مطالبه مهریه دو مسیر اصلی وجود دارد: یکی از طریق مراجع قضایی (دادگاه خانواده) و دیگری از طریق اداره اجرای ثبت اسناد و املاک. هر یک از این مسیرها دارای مراحل، مزایا و معایب خاص خود هستند که انتخاب آن ها به شرایط خاص هر پرونده، وجود یا عدم وجود اموال قابل شناسایی از زوج و ترجیحات زوجه بستگی دارد. این مقاله قصد دارد تا با تمرکز بر مطالبه مهریه از طریق ثبت، جزئیات این فرآیند را به صورت دقیق و گام به گام شرح دهد تا راهنمایی جامع برای افراد درگیر با این موضوع باشد.

مفاهیم و تغییرات قانونی بنیادین در مطالبه مهریه

پیش از ورود به جزئیات مطالبه مهریه از طریق ثبت، لازم است تا با برخی مفاهیم اساسی و تغییرات قانونی اخیر در این زمینه آشنا شویم. درک این اصول به زوجه کمک می کند تا تصمیمی آگاهانه در انتخاب مسیر مطالبه مهریه خود بگیرد و از سردرگمی های احتمالی جلوگیری شود.

مهریه چیست؟ (عندالمطالبه و عندالاستطاعه)

مهریه، مالی است که طبق توافق زوجین، در زمان عقد ازدواج (چه دائم و چه موقت) به زن تعلق می گیرد. این مال می تواند هر چیزی باشد که از نظر شرعی و قانونی مالیت داشته باشد، مانند سکه طلا، وجه نقد، املاک، اثاثیه منزل، یا حتی آموزش هنری و معنوی. به محض اینکه عقد نکاح به درستی انجام شود، زن بلافاصله مالک مهریه خود می شود و حق مطالبه آن را پیدا می کند، حتی اگر زندگی مشترک آغاز نشده باشد.

مهریه در نظام حقوقی ایران به دو دسته اصلی تقسیم می شود که در نحوه مطالبه و وصول آن تأثیرگذار هستند:

1. مهریه عندالمطالبه: این نوع مهریه به این معناست که زن هر زمان که بخواهد، می تواند آن را از مرد مطالبه کند و مرد مکلف است بلافاصله پس از درخواست زن، مهریه را پرداخت نماید. در صورتی که مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار و تقسیط مهریه را به دادگاه ارائه دهد. بخش عمده مهریه های ثبت شده در دفاتر اسناد رسمی از نوع عندالمطالبه هستند.
2. مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، علاوه بر درخواست زن، پرداخت مهریه منوط به اثبات توانایی مالی مرد از سوی زن است. به عبارت دیگر، زن باید ثابت کند که مرد دارای اموالی است که می تواند از محل آن مهریه را بپردازد. مطالبه مهریه عندالاستطاعه از طریق اداره ثبت عملاً با چالش های بیشتری همراه است، زیرا اداره ثبت وظیفه ای برای استعلام و شناسایی اموال به شکل فعال ندارد و بیشتر بر معرفی اموال توسط متقاضی یا استعلامات مشخص تکیه می کند.

درک تفاوت این دو نوع مهریه برای زوجه ای که قصد مطالبه مهریه از طریق ثبت را دارد، حیاتی است؛ زیرا روش عندالمطالبه انعطاف پذیری و قدرت اجرایی بیشتری در فرآیند ثبتی دارد.

تفاوت بنیادین دادخواست و درخواست اجراییه در مطالبه مهریه

همانطور که در عنوان این مقاله آمده، اصطلاح دادخواست مهریه از طریق ثبت در میان عموم مردم رایج است، اما از نظر حقوقی دقیق نیست. در نظام حقوقی ایران، سند ازدواج (عقدنامه) یک سند رسمی و لازم الاجرا محسوب می شود. این ویژگی باعث می شود که برای مطالبه مفاد آن، نیازی به تقدیم دادخواست به دادگاه و طی مراحل دادرسی طولانی نباشد، بلکه می توان مستقیماً به مرجع اجرای اسناد رسمی مراجعه کرد.

• دادخواست: دادخواست سندی است که برای شروع یک دعوای حقوقی به دادگاه ارائه می شود. مطالبه مهریه از طریق دادگاه مستلزم تقدیم دادخواست، پرداخت هزینه دادرسی، تشکیل جلسه رسیدگی، صدور حکم، و در صورت لزوم، اعتراض و تجدیدنظر است.
• درخواست صدور اجراییه: در مورد اسناد رسمی لازم الاجرا مانند سند ازدواج، زن می تواند با مراجعه به دفترخانه تنظیم کننده سند یا اداره اجرای ثبت اسناد و املاک، درخواست صدور اجراییه نماید. این درخواست، یک فرآیند اجرایی است و نیازی به اثبات حق در دادگاه ندارد، زیرا حق پیشاپیش در سند رسمی ثبت شده است. هدف اصلی این فرآیند، وصول مهریه از طریق شناسایی و توقیف اموال زوج در اسرع وقت است.

دلیل رایج شدن اصطلاح دادخواست مهریه از طریق ثبت این است که بسیاری از مردم تفاوت بین یک فرآیند قضایی (که با دادخواست شروع می شود) و یک فرآیند اجرایی (که با درخواست اجراییه آغاز می شود) را نمی دانند. این مقاله با وجود استفاده از اصطلاح رایج در عنوان، تلاش می کند تا مفهوم صحیح و قانونی آن را تبیین کند.

تغییرات قانونی اخیر: لغو بخشنامه الزام اولیه به ثبت (قانون برنامه هفتم توسعه 1403)

یکی از مهم ترین تغییرات قانونی اخیر که تأثیر بسزایی بر نحوه مطالبه مهریه داشته، مربوط به لغو بخشنامه الزام اولیه زوجه به مراجعه به اداره اجرای ثبت است.

در گذشته و طبق بند ب ماده ۱۱۳ قانون برنامه ششم توسعه، زوجه ابتدا ملزم بود که برای مطالبه مهریه به اداره اجرای ثبت مراجعه کند. تنها در صورتی که اداره ثبت نمی توانست ظرف دو ماه اموالی از زوج شناسایی و توقیف کند یا ظرف شش ماه مهریه را اجرا نماید، زوجه اجازه داشت با دریافت گواهی از ثبت، به دادگاه خانواده مراجعه کند. این بخشنامه با هدف کاهش بار دعاوی مهریه از سیستم قضایی و تسریع در وصول مهریه در صورت وجود اموال قابل شناسایی، وضع شده بود.

اما در اردیبهشت ماه ۱۴۰۳، با تصویب قانون برنامه هفتم توسعه، بند ب ماده ۱۱۳ قانون برنامه ششم لغو شد. این تغییر به معنای آن است که دیگر هیچ الزامی برای زوجه وجود ندارد که ابتدا به اداره ثبت مراجعه کند. زن اکنون حق انتخاب دارد که بنا به تشخیص خود و با توجه به شرایط پرونده، مستقیماً به دادگاه خانواده مراجعه کند یا از همان ابتدا، مسیر مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت را در پیش گیرد. این تغییر، انعطاف پذیری بیشتری را برای زوجه در انتخاب روش مناسب ایجاد کرده و قدرت تصمیم گیری او را افزایش می دهد.

مزایا و معایب مطالبه مهریه از طریق ثبت

انتخاب مسیر مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت اسناد، مانند هر روش قانونی دیگری، دارای مزایا و معایبی است که آگاهی از آن ها برای تصمیم گیری آگاهانه ضروری است. در این بخش به بررسی جامع این نکات می پردازیم.

مزایای مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت

مراجعه به اداره اجرای ثبت برای مطالبه مهریه، در شرایط خاص می تواند گزینه ای بسیار کارآمد و سریع باشد. از مهم ترین مزایای این روش می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. سرعت بالاتر در صورت شناسایی اموال: در مقایسه با فرآیند طولانی و پیچیده دادرسی در دادگاه، اگر زوجه بتواند اموال قابل توقیفی از زوج را معرفی کند، مراحل اجرایی در اداره ثبت با سرعت بیشتری پیش می رود و می تواند به سرعت به توقیف و سپس وصول مهریه منجر شود.
2. عدم نیاز به پرداخت هزینه دادرسی اولیه: در این روش، برخلاف دادگاه که زوجه باید در ابتدا هزینه دادرسی (معادل ۳.۵ درصد از میزان مهریه) را پرداخت کند، حق الاجرا (معادل ۵ درصد مبلغ مهریه) بر عهده زوج قرار می گیرد و از او وصول می شود. این موضوع می تواند بار مالی اولیه را از دوش زوجه بردارد.
3. امکان ممنوع الخروجی سریع تر زوج: یکی از قدرت های اجرایی اداره ثبت، امکان صدور دستور ممنوع الخروجی برای زوج است. این اقدام می تواند به سرعت و به عنوان اهرمی برای وادار کردن زوج به پرداخت مهریه مورد استفاده قرار گیرد.
4. عدم شمول مرور زمان بر اصل اجرائیه: سند ازدواج به عنوان یک سند رسمی، مشمول مرور زمان نمی شود. این بدان معناست که حق مطالبه مهریه از طریق ثبت، حتی پس از سال ها نیز از بین نمی رود.
5. سادگی نسبی مراحل اولیه: در گام های ابتدایی، فرآیند درخواست اجراییه از دفترخانه و ارجاع به ثبت، نسبت به تنظیم دادخواست حقوقی و پیگیری جلسات متعدد دادگاه، ساده تر و کم پیچیده تر است.

معایب و محدودیت های مطالبه مهریه از طریق ثبت

با وجود مزایای ذکر شده، مطالبه مهریه از طریق ثبت دارای محدودیت ها و معایبی نیز هست که باید مدنظر قرار گیرد:

1. محدودیت در شناسایی اموال: اداره ثبت عمدتاً بر اساس اطلاعاتی که زوجه ارائه می دهد یا استعلامات چهارگانه (بانک مرکزی، راهور، ثبت اسناد، سپرده گذاری مرکزی) عمل می کند. در صورتی که زوج اموال ثبت شده رسمی نداشته باشد یا اموال او به راحتی قابل شناسایی نباشد، این روش کارایی کمتری خواهد داشت.
2. عدم کارایی در صورت عدم وجود اموال: اگر زوج هیچ اموال رسمی قابل شناسایی یا توقیف نداشته باشد، فرآیند ثبتی عملاً به جایی نمی رسد و زوجه ناچار خواهد بود برای مطالبه مهریه خود به دادگاه مراجعه کند تا بتواند از طریق دعوای اعسار و تقسیط، مهریه را به صورت اقساطی وصول نماید.
3. عدم امکان طرح دعوای اعسار و تقسیط برای زوج: اداره اجرای ثبت صلاحیت رسیدگی به ادعای اعسار و تقسیط مهریه از سوی زوج را ندارد. اگر زوج مدعی ناتوانی مالی و درخواست تقسیط باشد، باید این موضوع را در دادگاه خانواده مطرح کند. این بدان معناست که اگر پرونده در ثبت به بن بست بخورد، زوج نیز برای تقسیط ناچار به مراجعه به دادگاه خواهد بود.
4. عدم شمول بر مهریه عندالاستطاعه (در عمل): اگرچه مهریه عندالاستطاعه نیز یک حق است، اما در عمل مطالبه آن از طریق ثبت دشوار است. زیرا وظیفه اثبات استطاعت مالی زوج بر عهده زوجه است و اداره ثبت ابزارهای لازم برای این اثبات را به طور کامل در اختیار ندارد.

انتخاب روش مناسب برای مطالبه مهریه بستگی به شرایط مالی زوج و اطلاعات زوجه از دارایی های او دارد. در بسیاری از موارد، مشورت با وکیل متخصص برای انتخاب بهترین راهکار توصیه می شود.

مراحل گام به گام مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت

مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت، یک فرآیند حقوقی مشخص و دارای مراحل معینی است. درک دقیق این مراحل به زوجه کمک می کند تا با آمادگی کامل و بدون اتلاف وقت و انرژی، مسیر قانونی خود را طی کند. در ادامه به شرح گام به گام این مراحل می پردازیم.

گام اول: ثبت نام در سامانه ثنا (ضروری)

برای شروع هرگونه فرآیند حقوقی یا اجرایی در ایران، از جمله مطالبه مهریه از طریق ثبت، ثبت نام در سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی (ثنا) یک الزام قانونی و اساسی است.

• چرا ثبت نام ثنا الزامی است؟ تمام ابلاغیه های قضایی و اجرایی، از جمله ابلاغ اجراییه مهریه به زوج و سایر مکاتبات مربوط به پرونده، به صورت الکترونیکی از طریق این سامانه انجام می شود. بدون ثبت نام در ثنا، امکان دریافت ابلاغیه ها و پیگیری پرونده وجود ندارد و ممکن است حقوق متقاضی تضییع شود.
• نحوه ثبت نام: ثبت نام در سامانه ثنا را می توان به دو شیوه انجام داد:
  1. ثبت نام اینترنتی: از طریق وب سایت adliran.ir می توان پیش ثبت نام را انجام داد و سپس برای احراز هویت به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرد.
  2. مراجعه مستقیم به دفاتر خدمات قضایی: با در دست داشتن کارت ملی و شناسنامه، می توان مستقیماً به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و مراحل ثبت نام و احراز هویت را در همانجا تکمیل نمود.

گام دوم: مراجعه به دفترخانه ثبت کننده ازدواج و درخواست صدور اجرائیه

پس از ثبت نام در سامانه ثنا، مرحله عملی مطالبه مهریه از طریق ثبت آغاز می شود.

1. مدارک مورد نیاز: زوجه یا وکیل قانونی او باید با در دست داشتن مدارک زیر به دفترخانه ازدواجی که سند نکاح در آن ثبت شده است، مراجعه کند:
   • اصل سند ازدواج (عقدنامه): این سند، پایه و اساس مطالبه مهریه است.
   • اصل شناسنامه و کارت ملی زوجه: برای احراز هویت متقاضی.
   • وکالت نامه (در صورت وجود وکیل): اگر وکیل اقدام به درخواست صدور اجراییه می کند.
2. نحوه تکمیل فرم درخواست صدور اجراییه: در دفترخانه، فرم مخصوص درخواست صدور اجراییه مهریه به زوجه داده می شود. این فرم شامل فیلدهایی برای اطلاعات هویتی زوجه و زوج، مشخصات سند ازدواج، و میزان مهریه مورد مطالبه است. تکمیل دقیق این فرم اهمیت زیادی دارد. سردفتر اطلاعات را بررسی کرده و پس از تأیید، درخواست را به اداره اجرای ثبت ارسال می کند.
3. وظیفه سردفتر و ارسال پرونده: سردفتر پس از احراز هویت و صلاحیت زوجه، برگه اجراییه را صادر کرده و پرونده را به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک مربوطه ارسال می نماید.
4. نکات مهم:
   • اگر آدرس دفترخانه محل وقوع عقد تغییر کرده باشد یا سردفتر فوت کرده باشد، می توان با مراجعه به کانون سردفتران و دفتریاران، نشانی دفترخانه یا دفتری که سوابق آن دفترخانه را نگهداری می کند، پیدا کرد.
   • میزان مهریه عندالمطالبه در این مرحله قابل مطالبه است.

گام سوم: پیگیری در اداره اجرای ثبت و شناسایی اموال

پس از ارسال پرونده به اداره اجرای ثبت، مراحل اصلی پیگیری و شناسایی اموال آغاز می شود.

1. تشکیل پرونده در اداره ثبت: پس از وصول درخواست از دفترخانه، یک پرونده اجرایی در اداره ثبت تشکیل می شود.
2. ابلاغ اجرائیه به زوج: اداره ثبت، اجراییه را از طریق سامانه ثنا به زوج ابلاغ می کند. زوج از تاریخ ابلاغ، ده روز مهلت دارد تا نسبت به پرداخت مهریه اقدام کند یا ترتیبی برای پرداخت آن بدهد. در صورت عدم پرداخت، می تواند اموالی را برای توقیف معرفی کند یا اعلام کند که مالی ندارد.

مطابق ماده 20 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی: از تاریخ ابلاغ اجرائیه متعهد باید ظرف 10 روز مفاد آن را به موقع اجرا بگذارد یا ترتیبی برای پرداخت دین خود بدهد یا مالی معرفی کند که اجرای سند را میسر گرداند و اگر قادر به اجرای مفاد اجرائیه نباشد باید ظرف همان مدت لیست جامعی از کلیه دارایی خود را تهیه و به مسئول اجرا تحویل بدهد و اگر مالی ندارد صریحا اعلام کند.

3. نحوه درخواست توقیف اموال:
   • معرفی اموال توسط زوجه: اگر زوجه از دارایی های زوج اطلاع دارد (مثلاً سند ملک یا خودرو به نام او)، می تواند در همان ابتدا یا در طول فرآیند، این اموال را به اداره ثبت معرفی کند تا دستور توقیف آن ها صادر شود.
   • درخواست استعلامات چهارگانه: در صورتی که زوجه از اموال زوج اطلاع دقیقی ندارد، می تواند از اداره ثبت درخواست کند تا استعلامات لازم را از مراجع زیر انجام دهد:
     • بانک مرکزی: برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی آن ها.
     • اداره راهور (پلیس راهنمایی و رانندگی): برای شناسایی خودروها و وسایل نقلیه به نام زوج.
     • اداره ثبت اسناد و املاک: برای شناسایی املاک (مسکونی، تجاری، زمین) به نام زوج.
     • شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه: برای شناسایی سهام و اوراق بهادار به نام زوج.
   • توقیف اموال معرفی شده: پس از شناسایی و معرفی اموال، اداره ثبت دستور توقیف آن ها را صادر می کند. این توقیف می تواند شامل وجه نقد در حساب بانکی، خودرو، ملک یا سهام باشد.
   • نحوه درخواست ممنوع الخروجی زوج: زوجه می تواند همزمان یا پس از درخواست اجراییه، از اداره ثبت درخواست ممنوع الخروجی زوج را نیز داشته باشد. این دستور به سرعت صادر و به مراجع ذی ربط ابلاغ می شود.

گام چهارم: ارزیابی و مزایده اموال توقیف شده (در صورت عدم پرداخت)

اگر زوج ظرف مهلت ۱۰ روزه یا پس از توقیف اموال، مهریه را پرداخت نکند، مراحل وصول مهریه از طریق فروش اموال توقیف شده ادامه می یابد:

1. ارجاع به کارشناس رسمی دادگستری: اموال توقیف شده، توسط کارشناس رسمی دادگستری قیمت گذاری می شوند. هزینه کارشناسی ابتدا توسط زوجه پرداخت می شود و سپس از محل فروش مال به او مسترد می گردد.
2. مراحل آگهی و برگزاری مزایده: پس از تعیین قیمت پایه، اموال از طریق آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار یا سایت های مخصوص، به مزایده گذاشته می شوند. مزایده طبق تشریفات قانونی برگزار می شود.
3. نحوه دریافت مهریه از محل فروش اموال: پس از فروش مال در مزایده و کسر هزینه های اجرایی، مبلغ مهریه از محل وجوه حاصله به زوجه پرداخت می شود.

نکات حقوقی و عملی پیشرفته در مطالبه مهریه از ثبت

مطالبه مهریه از طریق ثبت، هرچند در مراحل اولیه ساده تر به نظر می رسد، اما با ورود به جزئیات اجرایی، ممکن است با پیچیدگی ها و نکات حقوقی خاصی همراه باشد که آگاهی از آن ها برای زوجه و وکیل او ضروری است. در این بخش به برخی از این نکات پیشرفته می پردازیم.

مستثنیات دین: اموال غیر قابل توقیف در مهریه

یکی از مهم ترین مفاهیم در فرآیند توقیف اموال برای مهریه، موضوع مستثنیات دین است. مستثنیات دین به آن دسته از اموالی گفته می شود که حتی در صورت وجود بدهی (مانند مهریه)، قانوناً قابل توقیف نیستند تا حداقل نیازهای زندگی مدیون و افراد تحت تکفل او تأمین شود.

تعریف جامع مستثنیات دین: این مفهوم بر پایه اصول انسانی و حقوقی، برای جلوگیری از بی خانمانی و محرومیت مطلق بدهکار (زوج) از ضروریات زندگی وضع شده است. هدف، ایجاد تعادل بین حق طلبکار (زوجه) و حق زندگی حداقلی مدیون است.

لیست کامل اموال مستثنی از دین:

• مسکن مورد نیاز و متناسب با شأن مدیون و خانواده او. (در صورتی که زوج تنها یک واحد مسکونی داشته باشد و در آن سکونت کند، این ملک از مستثنیات دین محسوب می شود.)
• اثاثیه و لوازم ضروری زندگی که برای رفع حوائج ضروری مدیون و خانواده او لازم است.
• ابزار و وسایل کار و حرفه مدیون که برای کسب درآمد و امرار معاش او ضروری است.
• مبلغی که جهت ودیعه مسکن در صورت عدم داشتن مسکن شخصی لازم است (در حد متعارف).
• نفقات عیال و اقارب (همسر و فرزندان) که پرداخت آن بر عهده زوج است.
• کتب و ابزار تحقیق و تحصیل برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آن ها.
• تلفن همراه، وسیله نقلیه ضروری (مثل موتورسیکلت یا خودروی معمولی) که برای رفت وآمد روزمره و شغلی مدیون ضروری باشد.

نحوه اعتراض زوج به توقیف اموال و رسیدگی به آن: اگر اداره ثبت مالی را توقیف کند که زوج آن را جزو مستثنیات دین می داند، زوج می تواند به این توقیف اعتراض کند. این اعتراض در اداره ثبت مطرح شده و در صورت نیاز، به دادگاه ارجاع داده می شود تا با بررسی شرایط و شأن زوج، در مورد شمول یا عدم شمول مستثنیات دین تصمیم گیری شود.

توقیف حقوق و مزایای زوج (کارمند دولتی و خصوصی)

در مواردی که زوج کارمند دولت یا بخش خصوصی باشد، زوجه می تواند از طریق اداره اجرای ثبت، درخواست توقیف بخشی از حقوق و مزایای او را نماید.

• قوانین مربوط به توقیف حقوق: طبق قانون، از حقوق و مزایای کارمندان و بازنشستگان دولتی و خصوصی، در صورت نداشتن همسر و فرزند، یک چهارم و در صورت داشتن همسر و فرزند، یک سوم آن قابل توقیف است. البته این توقیف نباید به حدی باشد که منجر به عدم توانایی زوج در تأمین حداقل معیشت خود و خانواده اش شود.
• فرایند اداری درخواست توقیف حقوق: زوجه باید با ارائه درخواست کتبی به اداره اجرای ثبت، تقاضای توقیف حقوق زوج را نماید. اداره ثبت سپس نامه ای به اداره یا شرکت محل اشتغال زوج ارسال می کند و از آن ها می خواهد که به میزان مقرر، از حقوق و مزایای زوج کسر کرده و به حساب اداره ثبت واریز نمایند تا به زوجه پرداخت شود.

انصراف از مطالبه مهریه در ثبت و امکان رجوع به دادگاه

گاهی اوقات، زوجه پس از شروع فرآیند مطالبه مهریه از طریق ثبت، بنا به دلایلی (مانند عدم شناسایی اموال، مصالحه با زوج، یا تغییر استراتژی) تصمیم به انصراف از ادامه پیگیری در این مرجع می گیرد.

• شرایط انصراف: زوجه می تواند در هر مرحله ای از فرآیند اجرای ثبت، با مراجعه به اداره ثبت و ارائه درخواست کتبی، از ادامه مطالبه مهریه انصراف دهد.
• نحوه دریافت گواهی عدم موفقیت اجرای ثبت: در صورتی که زوجه به دلیل عدم شناسایی اموال توسط اداره ثبت (یا پس از ناکامی در توقیف اموال) از ادامه پرونده در ثبت انصراف دهد، می تواند گواهی عدم موفقیت اجرای ثبت را دریافت کند. این گواهی به او اجازه می دهد تا با طرح دادخواست به دادگاه خانواده، مطالبه مهریه خود را از طریق مرجع قضایی پیگیری کند.
• آیا پس از انصراف هزینه ای باید پرداخت شود؟ در صورتی که زوجه از مطالبه مهریه منصرف شود، معمولاً نیازی به پرداخت هزینه نیست. اما اگر اموالی توقیف شده و به مرحله مزایده رسیده باشد، ممکن است بخشی از هزینه های اجرایی (مانند نیم درصد از مبلغ مزایده) از زوجه مطالبه شود.

مطالبه مهریه در صورت فوت زوج

مهریه به عنوان یک دین بر عهده مرد است و در صورت فوت او، این دین از بین نمی رود، بلکه از محل ترکه (اموال) متوفی قابل وصول است.

• لزوم اخذ گواهی حصر وراثت: برای مطالبه مهریه از ترکه زوج متوفی، ابتدا زوجه باید گواهی حصر وراثت را دریافت کند. این گواهی مشخص می کند که وراث قانونی متوفی چه کسانی هستند و سهم هر یک از ترکه چقدر است.
• نحوه مطالبه از ترکه (اموال) متوفی: پس از دریافت گواهی حصر وراثت، زوجه می تواند همانند زمانی که زوج در قید حیات است، با مراجعه به دفترخانه تنظیم کننده سند ازدواج، درخواست صدور اجراییه نماید. این اجراییه به ورثه ابلاغ می شود و مهریه از محل اموال باقی مانده از متوفی (قبل از تقسیم ارث بین وراث) پرداخت خواهد شد. ورثه مسئولیتی بیش از میزان اموالی که به ارث برده اند، در قبال مهریه ندارند.

عواقب فروش اموال توسط زوج پس از ابلاغ اجراییه (فرار از دین)

یکی از نگرانی های اصلی زوجه در فرآیند مطالبه مهریه، اقدام زوج به انتقال یا فروش اموال خود پس از اطلاع از درخواست اجراییه است تا از پرداخت مهریه فرار کند.

• توضیح جرم فرار از ادای دین و مجازات آن: اگر زوج پس از ابلاغ اجراییه (یا حتی پیش از آن، با علم به مطالبه مهریه) اقدام به انتقال مال خود به دیگری کند با قصد فرار از پرداخت دین (مهریه)، این عمل می تواند مصداق جرم فرار از ادای دین باشد. در این صورت، زوجه می تواند از طریق دادگاه کیفری علیه زوج شکایت کند. مجازات این جرم، حبس تعزیری و یا جزای نقدی است و در صورت اثبات، معاملات انجام شده باطل و مال به وضعیت پیشین بازگردانده می شود.
• اهمیت سرعت در شناسایی و توقیف اموال: برای جلوگیری از چنین اقداماتی، سرعت عمل زوجه در شناسایی و معرفی اموال زوج به اداره ثبت بسیار حیاتی است. هرچه سریع تر اموال شناسایی و توقیف شوند، احتمال فرار زوج از دین و انتقال اموال کمتر خواهد بود.

با توجه به پیچیدگی های حقوقی و تغییرات مداوم در قوانین، توصیه می شود که برای مطالبه مهریه از طریق ثبت، حتماً از مشاوره وکلای متخصص در امور خانواده استفاده شود تا بهترین راهکار بر اساس شرایط خاص هر پرونده انتخاب و اجرا گردد.

جمع بندی نهایی

همانطور که در این مقاله به تفصیل شرح داده شد، مطالبه مهریه از طریق ثبت اسناد، یکی از دو مسیر اصلی و قانونی برای وصول این حق مالی مهم زن است. این روش، به دلیل لازم الاجرا بودن سند رسمی ازدواج، می تواند در شرایط خاصی بسیار کارآمدتر و سریع تر از مراجعه به دادگاه خانواده باشد، به ویژه زمانی که زوجه از وجود اموال رسمی و قابل شناسایی از زوج اطلاع داشته باشد.

با این حال، آگاهی از تفاوت های بنیادین میان دادخواست (که به دادگاه ارائه می شود) و درخواست اجراییه (که به ثبت ارائه می گردد)، انواع مهریه (عندالمطالبه و عندالاستطاعه) و تأثیر آن ها بر فرآیند اجرایی، و همچنین تغییرات قانونی اخیر مانند لغو الزام اولیه به ثبت، برای هر زوجه ای که در صدد مطالبه مهریه خود است، ضروری است. مزایای این روش شامل سرعت نسبی در اجرا، عدم نیاز به پرداخت هزینه دادرسی اولیه و امکان ممنوع الخروجی سریع تر زوج است. در مقابل، محدودیت هایی مانند عدم کارایی در صورت عدم وجود اموال یا شناسایی دشوار آن و عدم امکان طرح دعوای اعسار برای زوج در این مرآجع، از معایب آن محسوب می شود.

پیمودن مراحل گام به گام، از ثبت نام در سامانه ثنا و مراجعه به دفترخانه تا پیگیری در اداره ثبت و درخواست توقیف اموال، نیازمند دقت و آگاهی کامل از مدارک مورد نیاز و جزئیات حقوقی است. مفاهیم پیشرفته ای نظیر مستثنیات دین، توقیف حقوق و مزایا، شرایط انصراف از اجرا در ثبت و عواقب فرار از دین نیز از جمله مواردی هستند که می توانند در طول فرآیند مطالبه مهریه مطرح شوند.

در نهایت، با توجه به پیچیدگی های حقوقی و اهمیت این موضوع در زندگی افراد، توصیه اکید می شود که در صورت بروز هرگونه ابهام یا مواجهه با پرونده ای پیچیده، حتماً از مشاوره حقوقی تخصصی وکلای با تجربه در حوزه خانواده بهره مند شوید. این کار به شما کمک می کند تا بهترین تصمیم را بر اساس شرایط خاص خود اتخاذ کرده و با اطمینان خاطر بیشتری در مسیر احقاق حق خود گام بردارید. انتخاب مسیر صحیح مطالبه مهریه، چه از طریق ثبت و چه از طریق دادگاه، تأثیر مستقیمی بر سرعت و موفقیت در وصول آن خواهد داشت.