نمونه رای داوری خانواده

نمونه رای داوری خانواده سندی حقوقی است که داور منتخب دادگاه، پس از تلاش برای صلح و سازش میان زوجین، در دعاوی خانوادگی (مانند طلاق) صادر و به دادگاه تقدیم می کند تا مبنای تصمیم گیری نهایی قاضی قرار گیرد. این رای منعکس کننده وضعیت موجود و نظر کارشناسی داور است. داوری در دعاوی خانوادگی، به ویژه در موارد پیچیده ای همچون طلاق، نه تنها راهکاری قانونی بلکه رویکردی انسانی برای حل و فصل اختلافات است. این فرآیند، فرصتی ارزشمند برای زوجین فراهم می آورد تا به جای رویارویی در فضای رسمی دادگاه، اختلافات خود را در محیطی آرام تر و با وساطت فردی بی طرف و معتمد حل کنند. هدف اصلی داوری، اصلاح ذات البین یا همان ایجاد صلح و سازش میان طرفین است، اما در صورت عدم توفیق، رأی داور می تواند راهگشای تصمیم گیری نهایی دادگاه باشد.

درک مفهوم و جایگاه داوری در دعاوی خانوادگی

داوری در دعاوی خانوادگی، به عنوان یکی از روش های جایگزین حل اختلاف (ADR)، نقشی حیاتی در سیستم حقوقی ایران ایفا می کند. این فرآیند به زوجین این امکان را می دهد که با کمک یک شخص ثالث متخصص و معتمد، اختلافات خود را بررسی کرده و راه حلی مسالمت آمیز برای آن بیابند. تفاوت اصلی داوری با سایر روش های حل اختلاف مانند میانجیگری یا سازش در این است که داور در نهایت موظف به اعلام نظر نهایی خود به دادگاه است که این نظر می تواند مبنای رأی قضایی قرار گیرد.

تعریف داوری و تفاوت آن با سایر روش های حل اختلاف

داوری به فرآیندی اطلاق می شود که طی آن طرفین یک اختلاف (در اینجا زوجین) با توافق خود یا به دستور مرجع قضایی، حل و فصل موضوع را به یک یا چند نفر (داور یا داوران) واگذار می کنند. داور پس از بررسی جوانب امر و تلاش برای سازش، نظر کارشناسی و مستدل خود را اعلام می دارد. در مقابل، میانجیگری صرفاً به تسهیل گفت وگو و یافتن راه حل توسط خود طرفین می پردازد و میانجی، نظری برای الزام طرفین ارائه نمی دهد. سازش نیز به توافقی گفته می شود که زوجین خود به آن دست می یابند و ممکن است در خارج از فرآیند رسمی دادگاه یا داوری اتفاق افتد.

در دعاوی خانواده، داوری می تواند به دو صورت اجباری یا اختیاری مطرح شود. داوری اجباری غالباً در پرونده های طلاق پیش بینی شده است، جایی که قانون گذار برای حفظ بنیان خانواده، دادگاه را مکلف به ارجاع امر به داوری می داند. در این موارد، حتی اگر طرفین تمایلی به داوری نداشته باشند، دادگاه قرار داوری صادر می کند. داوری اختیاری نیز در سایر اختلافات خانوادگی مانند نفقه، مهریه، حضانت و … می تواند با توافق طرفین و ارجاع به داوری صورت گیرد. هدف اصلی از ارجاع به داوری در دعاوی خانواده، تلاش برای اصلاح ذات البین و کاهش خصومت ها و آثار منفی ناشی از طلاق بر خانواده و به خصوص فرزندان است. این رویکرد به جلوگیری از فروپاشی کامل روابط و گاهی حتی بازگشت به زندگی مشترک کمک می کند.

مبانی قانونی و شرعی داوری در ایران

مبانی داوری در نظام حقوقی ایران ریشه در آموزه های اسلامی و قوانین موضوعه دارد. آیه ۳۵ سوره نساء، سنگ بنای شرعی داوری در اختلافات خانوادگی است:

«وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنِهِمَا فَابْعَثُوا حَكَمًا مِّنْ أَهْلِهِ وَحَكَمًا مِّنْ أَهْلِهَا إِن يُرِيدَا إِصْلَاحًا يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُمَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا خَبِيرًا»

این آیه به صراحت بیان می دارد که هرگاه بیم جدایی و اختلاف شدید میان زن و شوهر می رود، باید دو داور (یکی از خانواده مرد و یکی از خانواده زن) برای اصلاح و سازش آن ها فرستاده شوند. اگر این دو داور قصد اصلاح داشته باشند، خداوند میان آن دو توافق برقرار می کند. این نص صریح قرآنی، مبنای مشروعیت و لزوم داوری در اختلافات خانوادگی در فقه اسلامی و به تبع آن در قوانین ایران قرار گرفته است.

در بعد قانونی، ماده ۲۷ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ مهم ترین سند بالادستی در خصوص داوری در دعاوی خانوادگی است. این ماده اشعار می دارد: در کلیه موارد درخواست طلاق، دادگاه مکلف است به منظور ایجاد صلح و سازش، موضوع را به داوری ارجاع کند. در صورت حصول سازش، سازش نامه تنظیم و به صورت گزارش اصلاحی صادر و پرونده مختومه می گردد. در غیر این صورت، داوران نظر خود را به دادگاه اعلام می کنند. تبصره های این ماده نیز به جزئیات انتخاب داور، شرایط و وظایف آن ها می پردازد. این قانون با تأکید بر داوری، نشان از اهمیت بالای این فرآیند در صیانت از بنیان خانواده دارد.

فرآیند انتخاب، معرفی و توجیه داور

ارجاع امر به داوری در دعاوی خانوادگی، به خصوص طلاق، یک تکلیف قانونی برای دادگاه است. این فرآیند مراحل مشخصی دارد که از صدور قرار داوری تا توجیه داوران و شروع به کار آن ها را در بر می گیرد.

تکلیف دادگاه به ارجاع امر به داوری

دادگاه خانواده، در تمامی درخواست های طلاق، چه از سوی مرد و چه از سوی زن و حتی در طلاق توافقی، پس از برگزاری جلسات مشاوره و در صورت عدم حصول سازش اولیه، مکلف به صدور قرار ارجاع امر به داوری در خانواده است. این قرار نشان دهنده آغاز فرآیند داوری است و طرفین را ملزم به معرفی داور می کند. مهلت قانونی برای معرفی داور توسط زوجین، ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ قرار داوری است. این مهلت با رعایت ماده ۴۵۰ قانون آیین دادرسی مدنی و قواعد مربوط به مواعد قانونی محاسبه می شود. این زمان به زوجین فرصت می دهد تا با دقت و مشاوره کافی، فردی معتمد و واجد شرایط را به عنوان داور خود انتخاب و به دادگاه معرفی کنند.

شرایط و صلاحیت های داور

انتخاب داور، یک تصمیم مهم است؛ زیرا داور نه تنها باید بی طرف و معتمد باشد، بلکه باید از صلاحیت های لازم برای ایفای این نقش حساس برخوردار باشد. قانون گذار برای داوران شرایطی را تعیین کرده است تا از حسن انجام داوری اطمینان حاصل شود:

1. مسلمان بودن: برای داوری در اختلافات خانوادگی میان زوجین مسلمان.
2. آشنایی نسبی با احکام شرعی و مسائل اجتماعی: داور باید با مبانی فقهی و حقوقی مربوط به خانواده و همچنین مسائل روز اجتماعی که می تواند بر زندگی مشترک تأثیر بگذارد، آشنایی داشته باشد.
3. متأهل بودن: این شرط، به داور تجربه عملی از زندگی مشترک و درک بهتری از چالش های آن می دهد.
4. معتمد بودن و مشهور نبودن به فسق و فساد: داور باید از نظر اخلاقی مورد وثوق طرفین و دادگاه باشد.

لازم به ذکر است که در گذشته، شرط داشتن سن حداقل ۴۰ سال تمام نیز وجود داشت که طبق رأی هیئت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره ۲۰۷/۸۱، این بند ابطال شده است. بنابراین، در حال حاضر شرط سنی خاصی برای داور در قانون تعیین نشده است، اما بلوغ فکری و تجربه از اهمیت بالایی برخوردار است.

در صورتی که هر یک از طرفین از معرفی داور امتناع ورزند یا به هر دلیلی قادر به معرفی داور نباشند، دادگاه رأساً و از میان افراد واجد شرایط (مانند مشاوران خانواده مرکز مشاوران خانواده قوه قضائیه یا افراد مورد وثوق)، برای طرف ممتنع یا عاجز داور تعیین می کند. همچنین، قضات و کارمندان قضایی دادگستری از قبول داوری ممنوع هستند تا از هرگونه تعارض منافع جلوگیری شود.

توجیه داوران توسط دادگاه

پس از معرفی یا تعیین داوران، دادگاه در یک جلسه فوق العاده، وظایف و مسئولیت های داوران را به آن ها توجیه می کند. در این جلسه، اهمیت تلاش برای اصلاح ذات البین، لزوم حفظ بی طرفی، رعایت مهلت های قانونی برای اعلام نظر و سایر جزئیات مربوط به فرآیند داوری به داوران گوشزد می شود. این مرحله به داوران کمک می کند تا با آگاهی کامل از چارچوب قانونی و انتظارات دادگاه، وظیفه خود را آغاز کنند.

وظایف و مسئولیت های عملی داور و نحوه انجام آن ها

داور، نقش حساسی در دعاوی خانوادگی ایفا می کند. وظایف داور تنها به اعلام نظر محدود نمی شود، بلکه فرآیند داوری شامل تلاش های فعالانه برای سازش و مدیریت جلسات نیز هست.

تلاش برای اصلاح ذات البین

مهم ترین وظیفه داور، تلاش برای اصلاح ذات البین و ایجاد صلح و سازش میان زوجین است. برای تحقق این هدف، داور باید:

• برگزاری جلسات داوری: داور مکلف است حداقل دو جلسه داوری با طرفین برگزار کند. این جلسات می تواند به صورت حضوری و مشترک، یا به صورت جداگانه با هر یک از زوجین باشد تا هر یک بتوانند بدون حضور طرف مقابل، دغدغه ها و مشکلات خود را بیان کنند.
• روش های مؤثر برای ایجاد صلح و سازش: داور باید با به کارگیری مهارت های ارتباطی، گوش دادن فعال، همدلی و ارائه راهکارهای عملی، به زوجین کمک کند تا نقاط مشترک را بیابند و اختلافات را کاهش دهند. ارائه مشاوره های روان شناختی یا حقوقی (در حد کلی و نه وکالت) می تواند در این زمینه مفید باشد.
• نحوه برخورد با زوجین و حفظ بی طرفی: داور باید در تمامی مراحل داوری، بی طرفی کامل خود را حفظ کند و از جانبداری از هر یک از طرفین پرهیز نماید. جمع آوری اطلاعات از هر دو طرف، بررسی اسناد و مدارک ارائه شده و توجه به حقوق و خواسته های هر دو نفر، از اصول اساسی حفظ بی طرفی است.

در صورتی که یکی از طرفین از حضور در جلسات داوری استنکاف ورزد یا مجهول المکان باشد، داور می تواند با استماع اظهارات طرف حاضر و انجام تحقیقات لازم، رأی خود را صادر نماید. این موضوع باید در رأی داور به صراحت ذکر شود.

اعلام نظر نهایی به دادگاه

پس از تلاش های لازم برای صلح و سازش، داوران مکلفند نظر نهایی خود را در مهلت مقرر شده توسط دادگاه (معمولاً یک ماه) به دادگاه اعلام کنند. در صورت نیاز به زمان بیشتر، داوران می توانند با ذکر دلایل موجه، تقاضای تمدید مهلت از دادگاه نمایند. نظر داور باید صریح و مستدل باشد و به وضوح بیان کند که آیا امکان صلح و سازش وجود دارد یا خیر. در صورت عدم امکان سازش، داور می تواند به توافقات احتمالی زوجین در مورد مسائل مالی، حضانت فرزندان و سایر موارد اشاره کند.

حق الزحمه داوری

داوران در ازای انجام وظایف خود، حق دریافت حق الزحمه داوری را دارند. ضوابط تعیین حق الزحمه معمولاً توسط قوه قضائیه ابلاغ می شود و دادگاه آن را تعیین می کند. حق الزحمه داوری در نوبت اول از شخصی که داور از سوی او انتخاب یا برای او تعیین شده، دریافت می شود. با این حال، دادگاه می تواند در صورت صلاحدید، دستور وصول حق الزحمه را به نحو تساوی از طرفین یا به طور کامل از ناحیه متقاضی طلاق صادر کند.

ساختار و اجزای یک رأی داور استاندارد و قانونی

نگارش یک رأی داور باید با دقت و رعایت اصول حقوقی صورت گیرد تا مبنای معتبری برای تصمیم دادگاه باشد. یک رأی داور استاندارد و قانونی شامل اجزای زیر است:

• سربرگ: شامل بسمه تعالی، مشخصات دادگاه ارجاع کننده (شعبه، کلاسه پرونده، شماره بایگانی)، تاریخ صدور رأی و مشخصات داور.
• مقدمه: در این بخش، داور خود را معرفی کرده، نام و مشخصات طرفین (زوج و زوجه)، موضوع پرونده (مثلاً درخواست طلاق) و نحوه ارجاع امر به داوری توسط دادگاه را ذکر می کند.
• اشاره به مبانی شرعی و قانونی: ذکر آیه ۳۵ سوره نساء و ماده ۲۷ قانون حمایت خانواده به عنوان مبانی قانونی و شرعی داوری، اعتبار رأی را افزایش می دهد.
• شرح مختصر اقدامات انجام شده: داور به طور خلاصه به تلاش های صورت گرفته برای ایجاد صلح و سازش، تعداد و نحوه برگزاری جلسات داوری و چگونگی جمع آوری اطلاعات اشاره می کند.
• اظهار نظر صریح و مستدل داور: این بخش، قلب رأی داور است. داور باید به وضوح اعلام کند که آیا پس از تلاش های صورت گرفته، امکان سازش میان زوجین وجود دارد یا خیر. دلایل و مستندات این نظر نیز باید به اختصار ذکر شود.
• در صورت عدم امکان سازش و وجود توافقات: اگر داور به عدم امکان سازش رأی دهد، باید در صورت وجود توافقات بین زوجین، آن ها را با جزئیات دقیق بیان کند. این توافقات شامل موارد زیر است:
  • میزان مهریه و نحوه پرداخت آن (بخشش یا تقسیط).
  • میزان نفقه، اجرت المثل و نحوه تعیین تکلیف سایر حقوق مالی.
  • حضانت فرزندان و نحوه ملاقات آن ها.
  • تکلیف جهیزیه.
  • سایر توافقات خاص زوجین.

  در صورت عدم توافق در هر یک از این موارد، داور باید صراحتاً به عدم توافق اشاره کند.

• نتیجه گیری و پیشنهاد نهایی به دادگاه: داور در این قسمت، جمع بندی نهایی خود را ارائه می دهد و پیشنهاد می کند که دادگاه بر اساس نظر داور، گواهی عدم امکان سازش صادر کند یا تصمیم مقتضی دیگری اتخاذ نماید.
• امضا و مشخصات کامل داور: در نهایت، رأی باید توسط داور امضا شده و مشخصات کامل او (نام، نام خانوادگی، کد ملی) درج شود.

نکات طلایی برای نگارش رأی داور

نگارش رأی داور نیازمند دقت و رعایت چند نکته کلیدی است:

• وضوح و صراحت: رأی باید به قدری واضح و صریح باشد که هیچ ابهامی برای دادگاه و طرفین باقی نماند.
• دقت در جزئیات: تمامی توافقات و نکات مهم باید با دقت و جزئیات کامل ثبت شوند، به خصوص در مسائل مالی و حضانت فرزند.
• پرهیز از ابهام: از جملات دوپهلو و عباراتی که می توانند تفاسیر مختلفی داشته باشند، باید پرهیز شود.
• رعایت محرمانگی: داور باید اطلاعات شخصی و خانوادگی زوجین را محرمانه تلقی کرده و تنها به آنچه که برای رأی ضروری است، اشاره کند.
• مستند و مستدل بودن: هر اظهار نظری باید مبتنی بر مشاهدات، شنیده ها و تحقیقات داور باشد.

نمونه های کاربردی رأی داور خانواده

در ادامه، چندین نمونه کاربردی از رأی داور در شرایط مختلف ارائه شده است. این نمونه ها به داوران و زوجین کمک می کند تا با ساختار و محتوای یک رأی استاندارد آشنا شوند. توجه داشته باشید که این ها صرفاً الگو هستند و باید با توجه به شرایط خاص هر پرونده تکمیل شوند.

نمونه ۱: قالب رأی داور در خصوص عدم امکان سازش (همراه با ذکر توافقات مالی و حضانت فرزند)

بسمه تعالی
تاریخ: [تاریخ]
شماره کلاسه: [شماره کلاسه پرونده]
شماره بایگانی: [شماره بایگانی پرونده]
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی خانواده [نام شهرستان]

سلام علیکم/احتراما،

اینجانب [نام و نام خانوادگی داور] فرزند [نام پدر داور] به شماره ملی [کد ملی داور]، به عنوان داور منتخب زوج / زوجه / تعیین شده توسط آن شعبه محترم در پرونده کلاسه [شماره کلاسه] مطروحه بین آقای [نام و نام خانوادگی زوج] فرزند [نام پدر زوج] به شماره ملی [کد ملی زوج] و خانم [نام و نام خانوادگی زوجه] فرزند [نام پدر زوجه] به شماره ملی [کد ملی زوجه]، بدینوسیله رأی و نظر نهایی خود را به شرح ذیل به استحضار مقام محترم می رساند:

۱. مقدمه:
   عطف به قرار ارجاع امر به داوری صادره از آن شعبه محترم در تاریخ [تاریخ صدور قرار داوری] و به استناد آیه شریفه ۳۵ سوره نساء و ماده ۲۷ قانون حمایت خانواده، اینجانب وظیفه داوری را بر عهده گرفتم.

۲. اقدامات انجام شده:
   جهت ایجاد صلح و سازش، جلسات متعددی به شرح ذیل برگزار گردید:
   - جلسه اول: تاریخ [تاریخ جلسه]، با زوجین به صورت [حضوری/جداگانه].
   - جلسه دوم: تاریخ [تاریخ جلسه]، با زوجین به صورت [حضوری/جداگانه].
   - [در صورت نیاز به ذکر جلسات بیشتر]
   در این جلسات، اختلافات، علل جدایی و امکانات و تمایلات طرفین برای ادامه زندگی مشترک یا توافق بر جدایی، به تفصیل بررسی و راهکارهای مختلف ارائه شد.

۳. اظهار نظر نهایی:
   مع الأسف، با توجه به عمق اختلافات و عدم تمایل قاطع طرفین به ادامه زندگی مشترک و علیرغم تلاش های مکرر اینجانب و ارائه راهکارهای مختلف، هیچگونه صلح و سازشی میان آقای [نام زوج] و خانم [نام زوجه] حاصل نگردید و امکان ادامه زندگی مشترک برای ایشان میسور نمی باشد. لذا اینجانب نظر خود را بر عدم امکان سازش بین زوجین ابراز می دارم.

۴. توافقات حاصله (در صورت عدم امکان سازش و وجود توافق):
   در خصوص تعیین تکلیف حقوق مالی و حضانت فرزندان، طرفین به شرح ذیل توافق نموده اند:
   الف) مهریه: خانم [نام زوجه] تعداد [عدد] سکه تمام بهار آزادی از مهریه خود را به آقای [نام زوج] بذل نموده و زوج قبول بذل نمود. باقیمانده مهریه به میزان [عدد] سکه تمام بهار آزادی طبق توافق طرفین به صورت [نحوه پرداخت: مثلاً یکجا/اقساطی] توسط زوج پرداخت خواهد شد.
   ب) نفقه و اجرت المثل: خانم [نام زوجه] کلیه حقوق خود بابت نفقه و اجرت المثل ایام زوجیت را [بذل نموده/دریافت نموده/مطالبه نکرده است].
   ج) حضانت فرزندان: حضانت فرزند مشترک [نام فرزند/فرزندان] متولد [تاریخ تولد] با [پدر/مادر] می باشد.
   د) ملاقات فرزندان: طرفین توافق نمودند ملاقات با فرزند/فرزندان به صورت [جزئیات ملاقات: مثلاً هر هفته/هر دو هفته یکبار، روزهای جمعه، از ساعت X تا Y در منزل/محل مشخص] انجام گیرد.
   ه) جهیزیه: [تعیین تکلیف جهیزیه، مثلاً توسط زوجه از منزل مشترک خارج شده/لیست جهیزیه به رویت طرفین رسیده و مقرر شد توسط زوجه خارج شود].
   و) سایر موارد: [ذکر سایر توافقات، مثلاً حق طلاق یا وکالت در طلاق، تکلیف مسکن مشترک و غیره].

۵. نتیجه گیری:
   با عنایت به مراتب فوق و عدم حصول سازش میان زوجین و توافقات مذکور، تقاضا دارد دادگاه محترم در صدور گواهی عدم امکان سازش اتخاذ تصمیم فرماید.

با تشکر و تجدید احترام
نام و نام خانوادگی داور: [نام و نام خانوادگی]
امضا:
شماره تماس: [شماره تماس داور]
آدرس: [آدرس داور]

نمونه ۲: قالب رأی داور در خصوص عدم امکان سازش (در طلاق توافقی با جزئیات کامل توافقات)

این نمونه زمانی کاربرد دارد که زوجین پیش از ارجاع به داوری نیز به توافقاتی رسیده اند و داور صرفاً بر آن توافقات صحه می گذارد و تلاش نهایی خود را برای اصلاح ذات البین به کار می برد.

بسمه تعالی
تاریخ: [تاریخ]
شماره کلاسه: [شماره کلاسه پرونده]
شماره بایگانی: [شماره بایگانی پرونده]
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی خانواده [نام شهرستان]

سلام علیکم/احتراما،

اینجانب [نام و نام خانوادگی داور] فرزند [نام پدر داور] به شماره ملی [کد ملی داور]، به عنوان داور منتخب/تعیین شده برای زوجین آقای [نام زوج] و خانم [نام زوجه] در پرونده کلاسه [شماره کلاسه] مطروحه در آن شعبه محترم، بدینوسیله نظر نهایی داوری خود را به شرح ذیل تقدیم می نماید:

۱. مقدمه:
   بر اساس قرار ارجاع امر به داوری مورخ [تاریخ قرار] و با تأسی از آیه ۳۵ سوره نساء و ماده ۲۷ قانون حمایت خانواده، اینجانب مسئولیت داوری را بر عهده گرفتم. پرونده حاضر به خواسته طلاق توافقی از سوی زوجین مطرح گردیده است.

۲. اقدامات داوری:
   جلسات داوری در تاریخ های [تاریخ های جلسات] با زوجین برگزار گردید. در این جلسات، ضمن بررسی علل تصمیم به طلاق و با تأکید بر حفظ بنیان خانواده، تلاش وافی جهت ایجاد صلح و سازش و بازگشت به زندگی مشترک صورت گرفت. زوجین ضمن اقرار به رابطه زوجیت، بر اصرار به طلاق و جدایی تأکید داشتند و بیان کردند که اختلافات فی مابین به حدی است که امکان ادامه زندگی مشترک وجود ندارد.

۳. نتیجه گیری داور:
   با توجه به اقرار زوجین به عدم امکان ادامه زندگی مشترک و اصرار قاطع ایشان بر طلاق، اینجانب پس از تلاش های فراوان برای اصلاح ذات البین، متأسفانه به این نتیجه رسیدم که صلح و سازش بین آقای [نام زوج] و خانم [نام زوجه] مقدور نمی باشد. لذا نظر به عدم امکان ادامه زندگی مشترک و ضرورت صدور گواهی عدم امکان سازش از سوی دادگاه محترم دارم.

۴. توافقات تفصیلی زوجین جهت ثبت طلاق توافقی:
   زوجین توافقات خود را به شرح ذیل اعلام نموده اند که مورد تأیید اینجانب نیز می باشد:
   الف) مهریه: زوجه خانم [نام زوجه] تعداد [عدد] سکه تمام بهار آزادی (از مجموع [تعداد کل مهریه] سکه) را در قبال طلاق به زوج آقای [نام زوج] بذل نموده و زوج قبول بذل می نماید. باقیمانده مهریه به میزان [عدد] سکه کماکان به عهده زوج بوده و [نحوه پرداخت، مثلاً عندالاستطاعه/تقسیط طبق رای دادگاه].
   ب) نفقه ایام عده: زوجه اظهار داشت نفقه ایام عده را [نمی خواهد/دریافت نموده/با بذل مهریه تهاتر کرده است].
   ج) اجرت المثل ایام زوجیت: زوجه اظهار داشت اجرت المثل ایام زوجیت را [نمی خواهد/دریافت نموده/با بذل مهریه تهاتر کرده است].
   د) حضانت فرزندان: حضانت فرزند مشترک [نام فرزند/فرزندان] متولد [تاریخ تولد] بر عهده [پدر/مادر] می باشد.
   ه) ملاقات فرزندان: حق ملاقات فرزند/فرزندان برای [پدر/مادر دیگر] به صورت [جزئیات ملاقات: مثلاً هر هفته/هر دو هفته یکبار، روزهای شنبه، از ساعت ۱۰ صبح تا ۸ شب در محل [مکان مشخص شده]] تعیین گردید.
   و) جهیزیه: لیست جهیزیه به رویت طرفین رسیده و زوجه اظهار داشت [تمام/بخشی از] جهیزیه خود را [دریافت نموده/در منزل مشترک باقی گذاشته و قصد مطالبه ندارد/قصد دارد با هماهنگی از منزل مشترک خارج کند].
   ز) شروط ضمن عقد: زوجین اظهار داشتند [شرط ضمن عقد خاصی ندارند/شروط ضمن عقد به قوت خود باقی است/باطل شده است].
   ح) مبلغ حق الزحمه داوری: مقرر گردید حق الزحمه داوری به مبلغ [مبلغ] ریال به صورت [به تساوی/توسط زوج/توسط زوجه] پرداخت گردد.

۵. پیشنهاد به دادگاه:
   علیهذا، با توجه به مراتب فوق و عدم حصول سازش و توافقات صریح زوجین، از دادگاه محترم تقاضا دارد نسبت به صدور گواهی عدم امکان سازش بر اساس توافقات فوق الذکر اقدام مقتضی مبذول فرمایند.

با تقدیم احترامات فائقه
نام و نام خانوادگی داور: [نام و نام خانوادگی]
امضا:
شماره تماس: [شماره تماس داور]

نمونه ۳: قالب رأی داور در صورت امکان سازش و صلح (با ذکر راهکارهای پیشنهادی)

این نمونه، اگرچه کمتر از موارد عدم سازش اتفاق می افتد، اما نشان دهنده توفیق داور در رساندن زوجین به صلح است.

بسمه تعالی
تاریخ: [تاریخ]
شماره کلاسه: [شماره کلاسه پرونده]
شماره بایگانی: [شماره بایگانی پرونده]
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی خانواده [نام شهرستان]

سلام علیکم/احتراما،

اینجانب [نام و نام خانوادگی داور] فرزند [نام پدر داور] به شماره ملی [کد ملی داور]، به عنوان داور منتخب/تعیین شده برای زوجین محترم آقای [نام زوج] و خانم [نام زوجه] در پرونده کلاسه [شماره کلاسه]، بدینوسیله نظر نهایی داوری خود را به شرح ذیل تقدیم می نماید:

۱. مقدمه:
   عطف به قرار ارجاع امر به داوری صادره از آن شعبه محترم در تاریخ [تاریخ صدور قرار داوری] و با استناد به آیه ۳۵ سوره نساء و ماده ۲۷ قانون حمایت خانواده، مسئولیت داوری را به منظور اصلاح ذات البین بر عهده گرفتم.

۲. اقدامات انجام شده:
   جلسات داوری متعددی در تاریخ های [تاریخ های جلسات] با حضور زوجین به صورت [حضوری/جداگانه] برگزار گردید. در این جلسات، ضمن بررسی دقیق علل اختلافات و سوءتفاهمات فی مابین، بر اهمیت حفظ کانون خانواده و آثار مثبت زندگی مشترک بر فرزندان (در صورت وجود) تأکید شد. با ارائه راهنمایی ها و مشاوره های لازم و با همکاری سازنده طرفین، بستر لازم برای درک متقابل و حل اختلافات فراهم گردید.

۳. اظهار نظر نهایی:
   خدا را شاکریم که پس از تلاش های صورت گرفته، آقای [نام زوج] و خانم [نام زوجه] به درک متقابل و توافق بر ادامه زندگی مشترک دست یافتند. اینجانب نظر خود را بر امکان سازش و صلح میان زوجین ابراز می دارم.

۴. راهکارهای پیشنهادی و توافقات جزئی برای پایداری سازش:
   جهت تحکیم این صلح، راهکارهای زیر مورد توافق طرفین قرار گرفت و اینجانب نیز آن را توصیه می کنم:
   الف) زوجین متعهد شدند در آینده با [مشاور خانواده/روانشناس] در ارتباط باشند تا مهارت های ارتباطی خود را تقویت کنند.
   ب) مقرر شد طرفین به یکدیگر در حل مسائل [مالی/تربیتی فرزندان/مسائل روزمره] کمک کنند و اختلافات خود را از طریق گفت وگو حل و فصل نمایند.
   ج) [هرگونه توافق خاص دیگر برای حل مشکلات اصلی].

۵. نتیجه گیری:
   با عنایت به حصول صلح و سازش بین زوجین و توافقات فوق، از دادگاه محترم تقاضا دارد نسبت به مختومه کردن پرونده و ابطال درخواست طلاق اقدام مقتضی مبذول فرمایید.

با تشکر و تجدید احترام
نام و نام خانوادگی داور: [نام و نام خانوادگی]
امضا:
شماره تماس: [شماره تماس داور]

نمونه ۴: قالب رأی داور در موارد خاص (مثلاً عدم حضور یکی از طرفین)

گاهی اوقات، یکی از طرفین در جلسات داوری حضور نمی یابد یا مجهول المکان است. در این شرایط، داور باید بر اساس اطلاعات موجود و اظهارات طرف حاضر، رأی خود را صادر کند.

بسمه تعالی
تاریخ: [تاریخ]
شماره کلاسه: [شماره کلاسه پرونده]
شماره بایگانی: [شماره بایگانی پرونده]
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی خانواده [نام شهرستان]

سلام علیکم/احتراما،

اینجانب [نام و نام خانوادگی داور] فرزند [نام پدر داور] به شماره ملی [کد ملی داور]، به عنوان داور منتخب زوج / زوجه / تعیین شده توسط آن شعبه محترم در پرونده کلاسه [شماره کلاسه] مطروحه بین آقای [نام و نام خانوادگی زوج] و خانم [نام و نام خانوادگی زوجه]، بدینوسیله نظر نهایی داوری خود را به شرح ذیل تقدیم می نماید:

۱. مقدمه:
   عطف به قرار ارجاع امر به داوری صادره از آن شعبه محترم در تاریخ [تاریخ صدور قرار داوری] و به استناد آیه شریفه ۳۵ سوره نساء و ماده ۲۷ قانون حمایت خانواده، اینجانب وظیفه داوری را بر عهده گرفتم.

۲. اقدامات انجام شده:
   جلسات داوری در تاریخ های [تاریخ های جلسات] برگزار گردید. در این جلسات، خانم [نام زوجه] / آقای [نام زوج] (طرف حاضر) حضور یافتند و به بیان مشکلات و علل درخواست طلاق پرداختند.
   شایان ذکر است، آقای [نام زوج] / خانم [نام زوجه] (طرف غایب)، علیرغم ابلاغ قانونی و اطلاع از برگزاری جلسات داوری، در هیچ یک از جلسات برگزار شده حضور نیافتند. [یا: از طریق تحقیقات محلی / اطلاعات ارائه شده، امکان دسترسی به ایشان وجود نداشت]. اینجانب تلاش های لازم را برای برقراری ارتباط با طرف غایب به عمل آوردم، اما متأسفانه بی نتیجه ماند.

۳. اظهار نظر نهایی:
   با توجه به اظهارات طرف حاضر، آقای [نام زوج] / خانم [نام زوجه]، و بررسی جوانب امر و عدم امکان برقراری ارتباط با طرف غایب، و همچنین با عنایت به اینکه اختلافات عمیقی بین زوجین وجود دارد و تلاشی از سوی طرف غایب برای صلح و سازش صورت نگرفته، اینجانب نظر خود را بر عدم امکان سازش بین زوجین ابراز می دارم.

۴. توافقات حاصله / حقوق طرفین (با توجه به عدم حضور یکی از طرفین):
   با توجه به عدم حضور آقای [نام زوج] / خانم [نام زوجه]، موارد مربوط به حقوق مالی، حضانت فرزندان و سایر موارد می بایست توسط دادگاه محترم و بر اساس قوانین مربوطه تعیین تکلیف گردد. خانم [نام زوجه] / آقای [نام زوج] (طرف حاضر) در خصوص مهریه/نفقه/حضانت/ملاقات فرزندان [اظهارات و درخواست های خود را بیان کرده است، مثلاً: مهریه خود را مطالبه کرده است/در خصوص حضانت فرزندان، خواستار حضانت می باشد و ...].

۵. نتیجه گیری:
   با عنایت به مراتب فوق، عدم حصول سازش میان زوجین و عدم حضور / امکان دسترسی به یکی از طرفین، تقاضا دارد دادگاه محترم در صدور گواهی عدم امکان سازش و تعیین تکلیف حقوق طرفین اتخاذ تصمیم فرماید.

با تشکر و تجدید احترام
نام و نام خانوادگی داور: [نام و نام خانوادگی]
امضا:
شماره تماس: [شماره تماس داور]

آثار حقوقی رأی داور و مراحل پس از صدور آن

رأی داور در دعاوی خانوادگی، به خصوص طلاق، پیامدهای حقوقی مهمی دارد و مراحل پس از صدور آن نیز کاملاً مشخص و قانونی است.

گواهی عدم امکان سازش و تبعات آن

در صورتی که داور یا داوران به عدم امکان سازش میان زوجین رأی دهند، دادگاه پس از بررسی رأی داور و در صورت تأیید آن، اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش می کند. این گواهی، سندی است که به زوجین اجازه می دهد برای ثبت طلاق به دفاتر ثبت طلاق مراجعه کنند. مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش، سه ماه از تاریخ ابلاغ آن است. اگر در این مدت، گواهی برای اجرای صیغه طلاق به دفتر ثبت طلاق تسلیم نشود، از اعتبار ساقط خواهد شد و زوجین باید مجدداً فرآیند قضایی را طی کنند.

پس از تسلیم گواهی به دفترخانه، سردفتر مکلف است طرفین را برای اجرای صیغه طلاق و ثبت آن دعوت کند. در صورت عدم حضور هر یک از طرفین در وقت تعیین شده، طرفین ظرف مدت حداکثر یک ماه برای بار دوم دعوت خواهند شد. اگر با وجود دومین ابلاغ، زوجه (زن) در دفتر حاضر نشود، شوهر می تواند صیغه طلاق را جاری و پس از ثبت توسط دفترخانه، به اطلاع زوجه رسانده می شود. اگر شوهر در دفتر حاضر نشود، دفتر با تأیید مراتب، عدم حضور شوهر را به دادگاه اعلام می کند و دادگاه نیز به درخواست زن او را احضار کرده و در صورت امتناع از حضور و با رعایت جهات شرعی، صیغه طلاق را جاری و دستور ثبت و اعلام آن را به دفتر ثبت خواهد داد.

یکی از الزامات مهم برای ثبت طلاق، ارائه گواهی عدم بارداری از سوی زوجه است. این گواهی که معمولاً توسط پزشک ذی صلاح (مانند پزشک قانونی) صادر می شود، برای اطمینان از وضعیت بارداری زوجه قبل از اجرای صیغه طلاق ضروری است. حتی در مواردی که زوجه خود اقرار به عدم بارداری کند، نظر اکثریت حقوقدانان بر این است که اخذ این گواهی لازم است.

اعتراض و ابطال رأی داور

رأی داور در دعاوی خانوادگی، در برخی موارد قابل اعتراض و حتی ابطال در دادگاه است. موارد قانونی امکان اعتراض به رای داور در دعاوی خانوادگی شامل موارد زیر است:

• مغایرت با شرع یا قانون: اگر رأی داور به وضوح با موازین شرعی یا قوانین آمره کشور در تعارض باشد.
• خروج از حدود اختیارات: چنانچه داور در رأی خود، خارج از حدود اختیاراتی که دادگاه به او تفویض کرده، تصمیم گیری کرده باشد.
• فقدان شرایط داور: اگر داور فاقد یکی از شرایط قانونی لازم برای داوری بوده و این امر در زمان داوری کشف شود.

مهلت و مرجع رسیدگی به اعتراض به رأی داور، همان دادگاهی است که قرار ارجاع به داوری را صادر کرده است. دعوای ابطال رای داور خانواده ممکن است بر اساس ماهیت مالی یا غیرمالی بودن رأی داور، آثار متفاوتی در پرداخت هزینه دادرسی داشته باشد؛ اگر مفاد رأی داور مالی باشد، دعوای ابطال آن نیز مالی و در غیر این صورت غیرمالی خواهد بود.

رأی داور و تصمیم نهایی دادگاه

رأی داور برای دادگاه الزام آور مطلق نیست، اما در عمل و رویه قضایی، دادگاه ها معمولاً به نظر داوران احترام گذاشته و آن را مبنای تصمیم گیری خود قرار می دهند، مگر اینکه دلایل موجه و مستند قانونی برای رد آن وجود داشته باشد. دادگاه پس از دریافت و بررسی نمونه نظریه داور برای دادگاه، در صورت تأیید، گواهی عدم امکان سازش را صادر می کند و در صورت عدم تأیید، ممکن است پرونده را به داوری مجدد ارجاع دهد یا خود رأساً تصمیم گیری نماید. در طلاق توافقی، رأی داور که متضمن توافقات زوجین است، معمولاً با حداقل تغییرات توسط دادگاه تأیید می شود و به صدور گواهی عدم امکان سازش منجر می گردد.

در هر نوع طلاقی، خواه از طرف مرد باشد یا از طرف زن، یا اینکه به صورت توافقی باشد، دادگاه در صورت ناموفق بودن در حل اختلاف، موضوع را با صدور قرار به داوری ارجاع می کند تا داوران برای ایجاد سازش بین طرفین تلاش نمایند. این نشان دهنده اهمیت داوری در حفظ بنیان خانواده است.

نتیجه گیری

داوری در دعاوی خانوادگی، به ویژه در پرونده های طلاق، راهکاری اساسی و انسانی برای مدیریت و حل اختلافات است. این فرآیند که ریشه در آموزه های شرعی و قوانین حمایتی خانواده دارد، فرصتی برای زوجین فراهم می آورد تا در فضایی آرام تر و با وساطت فردی معتمد، به جای رویارویی های طولانی و فرسایشی قضایی، به راهکاری مسالمت آمیز دست یابند. انتخاب داور متخصص و متعهد، آگاهی از شرایط و وظایف او، و دقت در نگارش نمونه رای داوری خانواده از اهمیت بالایی برخوردار است. یک رأی داور شفاف و مستدل، می تواند مبنایی محکم برای تصمیم نهایی دادگاه و تسهیل فرآیند جدایی (در صورت عدم سازش) یا بازگشت به زندگی مشترک (در صورت حصول صلح) باشد. با درک صحیح از این فرآیند، می توان گام های آگاهانه تری در مسائل پیچیده خانواده برداشت و از آثار منفی اختلافات کاست. برای مسائل پیچیده و موردی در زمینه داوری خانواده، توصیه می شود همواره با مشاوران حقوقی و وکلای متخصص مشورت نمایید تا از حقوق و تکالیف خود به طور کامل آگاه شوید و بهترین تصمیم را اتخاذ کنید.