معنی تضییع و تفریط

تضییع به معنای از بین بردن، تلف کردن یا کاستن از ارزش مالی یا حقی است که ممکن است به دلیل اقدام مثبت یا ترک فعل شخص اتفاق بیفتد، در حالی که تفریط به طور خاص به کوتاهی و سهل انگاری در نگهداری یا انجام وظیفه ای اشاره دارد که منجر به ورود خسارت یا از دست رفتن مال یا حق شود. درک این دو مفهوم برای هر فردی که درگیر قراردادهای مالی، امانت داری یا حتی مراقبت از حقوق خود و دیگران است، ضروری به نظر می رسد تا بتواند مسئولیت های قانونی خود را به درستی تشخیص دهد.

در دنیای حقوقی و زندگی روزمره، اصطلاحاتی وجود دارند که هرچند در نگاه اول شبیه به یکدیگر به نظر می رسند، اما تفاوت های ظریف و در عین حال بنیادینی در معنا و آثار حقوقی شان نهفته است. تضییع و تفریط از جمله این اصطلاحات کلیدی هستند که در قانون مدنی ایران جایگاه ویژه ای دارند. این مفاهیم نه تنها در دعاوی حقوقی، بلکه در معاملات روزمره، امانت داری و تعهدات قراردادی، نقش محوری ایفا می کنند. عدم آگاهی دقیق از معنا و قلمرو هر یک می تواند منجر به بروز مشکلات حقوقی و تحمیل خسارات جبران ناپذیری شود. به همین دلیل، آشنایی با تفاوت های این دو و تمایز آن ها از مفاهیم مشابهی چون تعدی و تقصیر، برای هر شهروندی که قصد حفظ حقوق خود و رعایت حقوق دیگران را دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است.

تضییع چیست؟ تعریف جامع و دقیق

برای درک عمیق مفهوم تضییع، لازم است ابتدا به ریشه لغوی و سپس به تعریف حقوقی آن در قانون مدنی بپردازیم. این اصطلاح که اغلب در کنار تفریط به کار می رود، بیانگر نوع خاصی از ورود خسارت است که درک آن می تواند به افراد در شناخت مسئولیت های خود کمک شایانی کند.

معنی لغوی و عمومی تضییع

کلمه تضییع از ریشه عربی ضیع گرفته شده است که به معنای ضایع کردن، تلف کردن، تباه ساختن یا از بین بردن چیزی است. این مفهوم در ادبیات فارسی و زبان روزمره به کرات استفاده می شود و معمولاً بار معنایی منفی دارد. ضایع کردن وقت، تلف کردن فرصت های طلایی یا تباه ساختن اموال عمومی، همگی مصادیقی از کاربرد این کلمه در معنای عمومی آن هستند. وقتی می گوییم چیزی تضییع شده، یعنی آن چیز بدون بهره برداری مناسب، از دست رفته یا ارزش خود را از دست داده است. مترادف هایی چون اتلاف، تباه ساختن، پایمال کردن، نابود کردن و هدر دادن، به درک بهتر معنای عمومی تضییع کمک می کنند.

در فرهنگ لغت دهخدا، تضییع به معنای ضایع کردن، تلف کردن و مهمل و هیچکاره گردانیدن چیزی آمده است. این تعاریف نشان می دهند که تضییع عمدتاً به یک عمل یا وضعیتی اشاره دارد که در آن ارزش یا وجود یک شیء، حق یا فرصت از بین می رود یا به شدت کاهش می یابد. در واقع، تمرکز بر روی نتیجه است که از بین رفتن یا کاسته شدن از چیزی است.

تعریف حقوقی تضییع در قانون مدنی

در علم حقوق، مفهوم تضییع کمی دقیق تر و با جزئیات بیشتری تعریف می شود. تضییع در قانون مدنی ایران، به تجاوز از حدود اذن یا متعارف اشاره دارد که منجر به از بین رفتن یا ایجاد خسارت به مال یا حق دیگری می شود. نکته کلیدی در اینجا این است که تضییع غالباً یک فعل مثبت است؛ یعنی شخص با انجام کاری (مثلاً تخریب، مصرف بی رویه، استفاده نامتعارف) باعث تلف شدن یا ایراد خسارت به مال یا حق می شود. ماده ۳۰۷ قانون مدنی ایران که در مورد ضمان قهری صحبت می کند، بیان می دارد: امور ذیل موجب ضمان قهری است: ۱- غصب. ۲- اتلاف. ۳- تسبیب. ۴- استیفا. تضییع می تواند از مصادیق اتلاف یا تسبیب باشد.

به عنوان مثال، اگر فردی بدون اجازه، مالی را بردارد و آن را تخریب کند، عمل او تضییع محسوب می شود. در اینجا، فرد با یک عمل ایجابی (تخریب) باعث تلف شدن مال دیگری شده است. تضییع با تعدی در ارتباط تنگاتنگ است، به گونه ای که تعدی (تجاوز از حدود اذن یا قرارداد) می تواند مقدمه ای برای تضییع باشد. در برخی موارد، حتی بدون قصد سوء، اگر عملی به صورت نامتعارف انجام شود و منجر به خسارت گردد، ممکن است از مصادیق تضییع محسوب شود.

مصادیق و مثال های عملی تضییع

برای روشن تر شدن مفهوم تضییع، به چند مثال عملی می پردازیم:

• تضییع مال: فرض کنید فردی خودروی خود را به دوستش امانت می دهد تا برای کاری مشخص از آن استفاده کند. اگر دوست، بدون اجازه و در یک مسابقه غیرقانونی شرکت کند و در اثر آن خودرو کاملاً از بین برود یا خسارت سنگینی ببیند، عمل او تضییع مال محسوب می شود. در اینجا، استفاده نامتعارف (تجاوز از حدود اذن) به تلف شدن مال منجر شده است. مثال دیگر، تخریب عمدی یک ساختمان یا وسیله متعلق به دیگری است.
• تضییع حق: اگر فردی حق اعتراض به یک رأی دادگاه را در مهلت قانونی داشته باشد اما به دلیل سهل انگاری یا عدم پیگیری عامدانه، این مهلت را از دست بدهد و حق او ساقط شود، این عمل می تواند تضییع حق تلقی شود. در واقع، با عدم استفاده صحیح از حق در زمان مقتضی، آن حق از بین رفته است.
• تضییع منافع: فرض کنید شخصی با فردی قرارداد اجاره یک باغ میوه را منعقد کرده و قرار است در فصل برداشت از میوه های آن بهره برداری کند. اگر مالک باغ به هر دلیلی (مثلاً با از بین بردن عمدی درختان یا عدم مراقبت صحیح از آن ها) باعث شود که محصول باغ از بین برود یا به شدت کاهش یابد، او منافع مستأجر را تضییع کرده است. مستأجر حق داشته از منافع باغ بهره ببرد، اما این حق به دلیل عمل مالک، تضییع شده است.

تفریط چیست؟ تعریف دقیق و حقوقی

در مقابل تضییع که عمدتاً با یک فعل مثبت و تجاوزگرانه همراه است، تفریط بیانگر نوعی کوتاهی و ترک فعل است. این مفهوم نیز در روابط حقوقی و زندگی اجتماعی دارای اهمیت فراوانی است.

معنی لغوی و عمومی تفریط

تفریط نیز کلمه ای عربی است که از ریشه فرط به معنای فرو گذاشتن، کوتاهی کردن، سهل انگاری و قصور در انجام کاری گرفته شده است. در زبان روزمره، وقتی می گوییم کسی در کاری تفریط کرده، منظورمان این است که او از آنچه لازم بوده، کوتاهی کرده یا به اندازه کافی دقت و توجه به خرج نداده است. مثال هایی مانند تفریط در مطالعه و از دست دادن امتحان، یا تفریط در انجام وظایف شغلی و بروز مشکل، کاربرد عمومی این واژه را نشان می دهند. مترادف هایی چون کوتاهی، اهمال، سهل انگاری، قصور و غفلت، به درک بهتر معنای عمومی تفریط کمک می کنند.

تفریط به عدم انجام عملی اشاره دارد که از نظر عرف یا قانون، شخص مکلف به انجام آن بوده است. این مفهوم بر خلاف تضییع که غالباً به یک اقدام فعال و مخرب اشاره دارد، بیشتر بر روی جنبه انفعالی و عدم انجام وظیفه تاکید می کند.

تعریف حقوقی تفریط در قانون مدنی

در قانون مدنی ایران، تفریط به ترک عملی که به موجب قرارداد یا متعارف برای انجام عمل یا حفظ مالی لازم است تعریف می شود. مهمترین نکته در مورد تفریط این است که یک ترک فعل است. یعنی شخص کاری را که باید انجام می داده، انجام نداده و همین عدم انجام، منجر به ورود خسارت یا از بین رفتن مال یا حق دیگری شده است.

برجسته ترین مصداق حقوقی تفریط، کوتاهی امین در نگهداری مال امانی است. ماده ۶۱۴ قانون مدنی صراحتاً بیان می کند: امین ضامن تلف یا نقص مال امانی نیست مگر در صورت تعدی یا تفریط. این ماده نشان می دهد که اگر امین (کسی که مالی را به امانت گرفته)، در نگهداری مال امانی کوتاهی کند (مثلاً آن را در مکان ناامنی قرار دهد یا تدابیر لازم برای حفظ آن را به عمل نیاورد) و در نتیجه مال تلف یا ناقص شود، او مسئول جبران خسارت خواهد بود.

تفریط نوعی تقصیر محسوب می شود و شخص متعهد به انجام مراقبت های لازم در قبال مال یا تعهد خود است. این مراقبت ها بسته به نوع قرارداد، عرف و شرایط خاص می تواند متفاوت باشد، اما به هر حال، شخص نباید از حداقل های متعارف و لازم، کوتاهی کند.

مصادیق و مثال های عملی تفریط

برای فهم بهتر تفریط، چند مثال عملی را بررسی می کنیم:

• تفریط در نگهداری مال امانی: فرض کنید فردی خودروی خود را به امانت به دوستش می سپارد و دوست آن را در یک خیابان شلوغ و بدون محافظ رها می کند، در نتیجه خودرو به سرقت می رود. اینجا دوست با ترک فعل (عدم اتخاذ تدابیر لازم برای نگهداری و محافظت از خودرو) مرتکب تفریط شده و مسئول جبران خسارت خواهد بود. مثال دیگر، باز گذاشتن درب انباری که مال امانی در آن نگهداری می شود و عدم تعمیر سقف خانه ای که امانی است و در اثر آن مال دچار آسیب شود.
• تفریط مستأجر: اگر مستأجری در انجام تعمیرات جزئی که طبق عرف یا قرارداد به عهده اوست (مانند تعویض شیشه شکسته یا رفع گرفتگی سینک)، کوتاهی کند و همین کوتاهی منجر به آسیب بیشتر به عین مستأجره (مثلاً ورود رطوبت به ساختمان) شود، مستأجر مرتکب تفریط شده و مسئول خسارت های ناشی از آن است.
• تفریط وکیل: وکیلی که پرونده موکل خود را بر عهده گرفته است، وظیفه دارد در جلسات دادگاه حاضر شود و دفاع لازم را انجام دهد. اگر وکیل بدون عذر موجه در جلسه دادگاه حاضر نشود و به دلیل عدم حضور او، حق موکل تضییع شود (مثلاً حکم غیابی صادر شود یا موکل نتواند از خود دفاع کند)، وکیل مرتکب تفریط شده است.
• تفریط پزشک: پزشکی که بعد از عمل جراحی، مراقبت های لازم و حیاتی پس از عمل را (مانیز تجویز داروها یا پیگیری وضعیت بیمار) به درستی انجام ندهد و به دلیل همین کوتاهی، وضعیت بیمار بدتر شود یا به عوارض جدی دچار گردد، پزشک مرتکب تفریط پزشکی شده است.

تفاوت های کلیدی تضییع، تفریط، تعدی و تقصیر

در ادبیات حقوقی، چهار واژه تضییع، تفریط، تعدی و تقصیر بسیار به هم نزدیک هستند و گاهی به جای یکدیگر به کار می روند. با این حال، هر یک دارای معنای متمایز و جایگاه خاصی در قانون هستند. درک تفاوت های این مفاهیم برای تشخیص صحیح مسئولیت ها حیاتی است.

تفاوت اصلی تضییع و تفریط

اصلی ترین تفاوت بین تضییع و تفریط در ماهیت عمل ارتکابی است:

• تضییع: عمدتاً یک فعل مثبت است. یعنی شخص با انجام کاری، مال یا حق دیگری را از بین می برد یا به آن آسیب می رساند. این فعل ممکن است عمدی باشد یا غیرعمدی، اما به هر حال عملی ایجابی است. تضییع به معنای از بین بردن یا کاستن از ارزش است.
• تفریط: یک ترک فعل است. یعنی شخص کاری را که باید انجام می داده، انجام نمی دهد و این عدم انجام، منجر به ورود خسارت یا تلف مال می شود. تفریط به معنای کوتاهی، اهمال و سهل انگاری در نگهداری یا انجام وظیفه است.

برای وضوح بیشتر، تفاوت های آن ها را در قالب یک جدول مقایسه ای ارائه می دهیم:

ویژگی	تضییع	تفریط
ماهیت عمل	فعل مثبت (انجام دادن کاری)	ترک فعل (انجام ندادن کاری)
شکل ایراد خسارت	تجاوزگرانه (از بین بردن، کاهش ارزش)	کوتاهی در وظیفه (عدم حفظ، آسیب دیدن)
هدف اصلی	موجب از بین رفتن یا کاهش ارزش مال/حق	موجب آسیب یا عدم حفظ مال/حق
مثال ملموس	شخصی عمداً ماشین دیگری را آتش می زند.	امین، در نگهداری مال امانی کوتاهی می کند و مال به سرقت می رود.

مثال ترکیبی برای وضوح بیشتر: فرض کنید یک نگهبان مسئولیت حفظ امنیت یک انبار را بر عهده دارد. اگر این نگهبان عمداً با استفاده از یک ابزار، قفل انبار را بشکند و اموال داخل آن را تخریب کند، عمل او تضییع است. در مقابل، اگر نگهبان شبانه به خواب رود و در نتیجه سارقان وارد انبار شده و اموال را به سرقت ببرند، عمل او تفریط است، زیرا از انجام وظیفه خود در نگهداری اموال کوتاهی کرده است. در هر دو حالت خسارت وارد شده، اما نحوه ورود خسارت متفاوت است.

ارتباط و تمایز با تعدی

تعدی نیز یکی از مفاهیم کلیدی در قانون مدنی است که در ماده ۹۵۱ قانون مدنی تعریف شده است: تعدی تجاوز نمودن از حدود اذن یا متعارف است نسبت به مال یا حق دیگری. تعدی خود به معنای تجاوز از حدود اذن یا قرارداد است. این تجاوز ممکن است مقدمه یا همراه تضییع یا تفریط باشد.

چگونه تعدی می تواند منجر به تضییع یا تفریط شود؟

یک مستأجر که طبق قرارداد فقط حق استفاده مسکونی از ملک را دارد، اگر بدون اجازه مالک، ملک را به کاربری تجاری تغییر دهد، مرتکب تعدی شده است. حال اگر این تغییر کاربری منجر به آسیب جدی به ساختمان شود (مثلاً دیوارهای حمال برداشته شوند و سقف فرو بریزد)، این عمل مستأجر علاوه بر تعدی، تضییع نیز محسوب می شود. در مثالی دیگر، اگر مستأجر بدون اجازه، تغییراتی در ملک ایجاد کند که به خودی خود خسارتی وارد نکند اما به دلیل عدم مراقبت صحیح از آن تغییرات، آسیب هایی به ملک وارد شود، ممکن است تعدی او منجر به تفریط گردد. در واقع، تعدی یک مفهوم وسیع تر است که می تواند بستر و زمینه را برای وقوع تضییع یا تفریط فراهم آورد.

آیا هر تعدی لزوماً تضییع یا تفریط است؟

خیر، لزوماً اینگونه نیست. ممکن است فردی مرتکب تعدی شود، اما این تعدی به طور مستقیم منجر به تضییع (از بین رفتن یا آسیب دیدن) یا تفریط (کوتاهی در نگهداری) نگردد. به عنوان مثال، اگر فردی بدون اجازه وارد ملک دیگری شود (تعدی)، اما هیچگونه آسیبی به ملک وارد نکند و هیچ کوتاهی نیز در حفظ آن صورت نگیرد، صرفاً تعدی رخ داده است، نه تضییع یا تفریط. با این حال، مسئولیت مدنی ناشی از تعدی نیز برقرار است، حتی اگر خسارت مادی مستقیمی رخ نداده باشد، زیرا نفس تجاوز به حق دیگری موجب مسئولیت است.

ارتباط و تمایز با تقصیر

تقصیر یک مفهوم عام و فراگیرتر در حقوق است که در ماده ۹۵۳ قانون مدنی تعریف شده: تقصیر اعم است از تفریط و تعدی. این ماده به وضوح نشان می دهد که تقصیر، چتری است که تعدی و تفریط را در بر می گیرد. به عبارت دیگر، هر تعدی و هر تفریطی نوعی تقصیر محسوب می شود. ماده ۹۵۱ ق.م تعدی را و ماده ۹۵۲ ق.م تفریط را تعریف می کنند.

آیا هر تفریطی تقصیر محسوب می شود؟

بله، بر اساس تعریف قانون مدنی، هر تفریطی قطعاً تقصیر محسوب می شود. تفریط به معنای کوتاهی و اهمال در انجام وظیفه است و این کوتاهی خود نوعی تقصیر است که می تواند منجر به مسئولیت شود.

آیا تحقق تضییع بدون تقصیر ممکن است؟

خیر، معمولاً تحقق تضییع بدون نوعی تقصیر امکان پذیر نیست. تضییع به معنای از بین بردن یا کاستن از ارزش مال یا حق دیگری است و این عمل، حتی اگر عمدی نباشد، غالباً ناشی از بی احتیاطی، بی مبالاتی یا عدم رعایت موازین قانونی و عرفی است که خود این موارد، مصادیقی از تقصیر محسوب می شوند. مگر در موارد بسیار خاص و نادر، مانند قوه قاهره (فورس ماژور) که خارج از اراده و کنترل انسان باشد، یا عیب ذاتی خود مال که باعث تلف آن شود، که در این صورت مسئولیت ساقط می شود. در غیر این صورت، حتی اگر فرد قصد تضییع را نداشته باشد اما به دلیل بی احتیاطی یا سهل انگاری عملی را انجام دهد که منجر به تضییع شود، مرتکب تقصیر شده است.

تقصیر یک مفهوم گسترده است که شامل هر گونه کوتاهی (تفریط) یا تجاوز (تعدی) می شود و تضییع و تفریط هر دو می توانند ناشی از تقصیر باشند، با این تفاوت که تضییع عمدتاً نتیجه یک فعل مثبت و تفریط نتیجه یک ترک فعل است.

آثار حقوقی تضییع و تفریط در قانون

درک معنای تضییع و تفریط بدون شناخت آثار حقوقی آن ها ناقص است. این مفاهیم مستقیماً به بحث مسئولیت مدنی و جبران خسارت در قانون ایران مرتبط می شوند و در روابط قراردادی و امانت داری نقش کلیدی دارند.

مسئولیت مدنی ناشی از تضییع و تفریط

یکی از مهمترین آثار حقوقی تضییع و تفریط، ایجاد مسئولیت مدنی برای شخص مرتکب است. اصل لزوم جبران خسارت که از قواعد بنیادین حقوقی است (مانند قاعده اتلاف و تسبیب)، حکم می کند که هر کس به مال یا جان دیگری ضرر برساند، مسئول جبران آن است. تضییع و تفریط نیز از جمله اسبابی هستند که این مسئولیت را ایجاد می کنند.

• بار اثبات: در دعاوی مربوط به تضییع و تفریط، بار اثبات بر عهده مدعی خسارت است. یعنی کسی که ادعا می کند مال یا حق او در اثر تضییع یا تفریط دیگری از بین رفته یا آسیب دیده، باید این موضوع را به همراه میزان خسارت وارده، در دادگاه اثبات کند. این اثبات می تواند از طریق شهادت شهود، سند، کارشناسی و سایر دلایل قانونی صورت گیرد.
• نوع مسئولیت: مسئولیت ناشی از تضییع و تفریط می تواند به اشکال مختلفی بروز کند، از جمله:
  • ضمان ید: اگر مال دیگری بدون اذن مالک در تصرف شخصی قرار گیرد (غصب) و این شخص با تضییع یا تفریط موجب تلف یا نقص آن شود، ضامن خواهد بود.
  • مسئولیت امین: همانطور که قبلاً ذکر شد، امین در صورت تعدی یا تفریط، ضامن تلف یا نقص مال امانی است.
  • مسئولیت قهری: در مواردی که هیچ قرارداد مشخصی وجود ندارد، اما عمل تضییع یا تفریط باعث ورود ضرر به دیگری می شود (مانند قاعده تسبیب)، مسئولیت قهری یا خارج از قرارداد ایجاد می شود.

تضییع و تفریط در قراردادها و امانت داری

تضییع و تفریط در بستر قراردادها و روابط امانت داری، معانی و آثار حقوقی خاص تری پیدا می کنند:

• تفریط امین و ضمان او: همانطور که در ماده ۶۱۴ قانون مدنی آمده، امین (مانند وکیل، امانت دار، مستأجر در قبال عین مستأجره) اصولاً ضامن مال امانی نیست، مگر اینکه مرتکب تعدی یا تفریط شود. اگر امین در نگهداری مال کوتاهی کند و این کوتاهی به تلف یا نقص مال منجر شود، او ضامن جبران خسارت خواهد بود. برای مثال، اگر صندوقدار بانک در نگهداری پول های موجود در صندوق کوتاهی کند و این کوتاهی به سرقت پول ها بینجامد، بانک از باب تفریط صندوقدار مسئول است.
• تضییع و تفریط مستأجر: مستأجر نیز به عنوان امین عین مستأجره شناخته می شود. ماده ۴۹۳ قانون مدنی بیان می کند: مستأجر نسبت به عین مستأجره امین است و موجب ضمان نخواهد بود مگر در صورت تعدی یا تفریط. بنابراین، اگر مستأجر با انجام عملی (تضییع) یا با کوتاهی در مراقبت (تفریط) به ملک اجاره ای آسیب برساند، مسئول جبران خسارت وارده است.
• تضییع و تفریط در سایر تعهدات قراردادی: در بسیاری از قراردادها، طرفین تعهداتی نسبت به یکدیگر دارند. اگر یکی از طرفین با تضییع یا تفریط، مانع از انجام تعهد یا رسیدن طرف مقابل به نتیجه مطلوب شود، مسئولیت قراردادی او ایجاد می شود. این موضوع به ویژه در تعهد به نتیجه (که شخص ملزم به حصول نتیجه ای مشخص است) و تعهد به وسیله (که شخص ملزم به بذل نهایت سعی و تلاش است) اهمیت دارد.

جمع بین خسارت و وجه التزام

در برخی قراردادها، طرفین ممکن است شرطی به نام وجه التزام (شرط کیفری) تعیین کنند. وجه التزام مبلغی است که در صورت تخلف یکی از طرفین از تعهدات قراردادی، باید به عنوان جبران خسارت به طرف دیگر پرداخت شود. سوال اینجاست که آیا می توان هم خسارت واقعی ناشی از تضییع یا تفریط را مطالبه کرد و هم وجه التزام را؟

اصولاً در حقوق ایران، اگر وجه التزام برای جبران کل خسارات ناشی از عدم انجام تعهد یا تأخیر در آن تعیین شده باشد، نمی توان علاوه بر وجه التزام، خسارت واقعی را نیز مطالبه کرد. به عبارت دیگر، وجه التزام جایگزین خسارت است و نه مازاد بر آن. با این حال، اگر طرفین به صراحت در قرارداد توافق کرده باشند که وجه التزام علاوه بر خسارت واقعی پرداخت شود (که این حالت کمتر اتفاق می افتد)، آنگاه امکان جمع وجود دارد. تفسیر دیوان عالی کشور نیز در این زمینه به عدم امکان جمع حکم می کند، مگر اینکه وجه التزام برای جنبه خاصی از تخلف تعیین شده باشد که با خسارت های دیگر متفاوت است.

نتیجه گیری: جمع بندی و اهمیت درک صحیح این مفاهیم

مفاهیم تضییع و تفریط دو ستون اصلی در مباحث مسئولیت مدنی و قراردادی در حقوق ایران هستند که درک صحیح آن ها برای هر فردی ضروری است. تضییع عمدتاً به معنای از بین بردن یا کاستن از ارزش مال یا حق دیگری از طریق یک فعل مثبت و تجاوزگرانه است، در حالی که تفریط به معنای کوتاهی و سهل انگاری در انجام وظایف قانونی یا قراردادی (ترک فعل) است که منجر به ورود خسارت می شود. هر دو مفهوم، نوعی از تقصیر محسوب می شوند و می توانند مبنای مسئولیت مدنی و لزوم جبران خسارت قرار گیرند.

تعدی، به عنوان تجاوز از حدود اذن یا متعارف، نیز مفهومی مرتبط است که می تواند زمینه ساز تضییع یا تفریط گردد. شناخت این تمایزات، به افراد کمک می کند تا در روابط حقوقی خود، اعم از امانت داری، قراردادهای اجاره، وکالت و سایر تعهدات، از حقوق خود دفاع کرده و از ورود خسارت به دیگران جلوگیری نمایند. آگاهی از بار اثبات در دعاوی مربوط به تضییع و تفریط و همچنین نحوه تعامل این مفاهیم با وجه التزام، لایه های دیگری از پیچیدگی های حقوقی را آشکار می سازد.

با توجه به ظرافت ها و پیچیدگی های قانونی مرتبط با این مفاهیم و شرایط خاص هر پرونده، توصیه قاطع می شود که در موارد بروز ابهام یا دعاوی حقوقی مربوط به تضییع و تفریط، حتماً با متخصصین حقوقی، وکلا و کارشناسان باتجربه مشورت نمایید. این مشورت می تواند شما را از پیامدهای ناخواسته قانونی محافظت کرده و در حفظ حقوق شما یاری رسان باشد.