به گزارش خبرگزاری هنر برتر کتاب «ایران و روسیه» نوشته ی استفانی کرونین پژوهشگر برجسته مطالعات خاورمیانه با ترجمه ی محمد آقاجری توسط نشر کتاب پارسه روانه ی بازار کتاب شد.
این کتاب بررسی جامعی از تعاملات پیچیده و چندلایه میان ایران و روسیه در دو قرن اخیر ارائه می دهد و گستره ی وسیعی از تاریخ را پوشش می دهد که از اوایل قرن نوزدهم آغاز می شود؛ زمانی که هر دو کشور ایران و روسیه با چالش های داخلی و فشارهای خارجی مواجه بودند. روایت کتاب مسیر تحول این روابط را از طریق رویدادهای کلیدی تاریخی همچون جنگ های ایران و روسیه بازی بزرگ میان امپراتوری های روسیه و بریتانیا و تأثیر انقلاب بلشویکی بر ایران دنبال می کند.
زینب کاظم خواه خبرنگار گروه فرهنگ روزنامه هم میهن «ایران و روسیه» را در روزنامه هم میهن این طور معرفی کرده است:
در طول ۲۰۰ سال گذشته رویارویی ایران و روسیه هم غنی هم پیچیده بوده است. کتاب «ایران و روسیه: دو قرن مواجهه» دقیقاً به این روابط پیچیده ی میان این دو کشور از دیرباز می پردازد. نویسنده ی این اثر استفانی کرونین استاد تاریخ ایران در دانشکده ی پژوهش های شرقی دانشگاه آکسفورد و از اعضای کالج سنت آنتونی یکی از نویسندگان و پژوهشگرانی است که موضوع مورد علاقه اش ایران است و کتاب های زیادی درباره ی ایران نوشته است؛ از کتاب «نظامیان شاهان و زیردستان» «ستیز ایلیاتی در ایران» گرفته تا «ارتش و تشکیل حکومت پهلوی در ایران ۱۹۲۶-۱۹۱۰» و «اصلاحات و انقلاب در ایران مدرن» ازجمله آثاری است که او نوشته است.
مواجهه های ایران و روسیه در ۲۰۰ سال گذشته موضوعات دیپلماتیک سیاسی فرهنگی اجتماعی مرامی اقتصادی و هنری را در بر می گیرد. در آثار پژوهشی که در این باره نوشته شده است دیپلماسی بلندپروازی های سرزمینی جنگ ها و پیمان های صلح بیش تر مورد توجه بوده اند. به اعتقاد استفانی کرونین نویسنده ی کتاب «ایران و روسیه» پژوهشگران امور ایران در غرب مانند بسیاری از خود ایرانیان روسیه را از روزن جنگ سرد می نگریستند و هرگونه بررسی درباره ی تأثیر این کشور را که در آن سیمای مهیب و تهدیدگر روسیه نادیده انگاشته می شد نامتعارف می دانستند. این برخورد غیردوستانه و حتی هراس زده به بی اعتنایی بیش تری هم انجامید. روسیه برخلاف فرانسه و آلمان به ندرت موضوع مطالعه ی کسانی بود که می خواستند پژوهش درباره ی ایران را در پیش گیرد و در این میان تقریباً هیچ یک از آثار تاریخ نگاران شوروی به زبان های غربی ترجمه نشد. از سوی دیگر دسترسی به بایگانی های روسی در دوره ی شوروی محدود بود و به این ترتیب سدی بزرگ بین دانش روسی درباره ی ایران و دانش غربی ها درباره ی این کشور وجود داشت.
در ۲۰ سال گذشته تغییری در این روند آغاز شد و آثاری پدید آمد که مبتنی بر رویکردهای نوین درباره ی تاریخ نگاری ایران در اروپا و آمریکا تماس بیش تر میان تاریخ نگار مشغول به کار در کشورهای شوروی سابق و غرب و دسترسی آسان تر به مطالب بایگانی ها بود. کارهای در دست انجام درباره ی موضوعاتی بسیار گسترده تر از گذشته است و این آثار با ابعاد نوینی از هوشمندی نظری تهیه می شوند. برای نمونه زمینه های تازه ی مورد علاقه شامل پیامدهای مهاجرت پیاپی برای ایران و روسیه/ اتحاد جماهیر شوروی در راستای مرزهای دو کشور تاریخ فرهنگی ازجمله تأثیر روسیه بر سینما معماری و ادبیات ایران و نیز تاریخ سیاسی است که البته در مورد اخیر و در مضمون گسترده تر آن دیگر تنها به کشورداری پرداخته نمی شود و دیدگاه ها تعامل ها و بده بستان های زیردستان نیز مورد توجه قرار می گیرد.
استفانی کرونین در این کتاب با آوردن مقالاتی ابعاد گوناگون مواجهه ی ایران و روسیه را که در دوره ی بسیار مهمی روی دادند بررسی می کند؛ دورانی که دو کشور دستخوش تحولاتی انقلابی شدند و حکومت های سلطنتی و چندملیتی آن ها که ویژه ی سده ی نوزدهم بود به حکومت های اقتدارطلب و نوین گرای معمول در سده ی بیستم تبدیل شدند. در این مجموعه مقاله به جای توجه صرف به حکومت ها رویکردی در پیش گرفته شده که کلیت جامعه ازجمله اقشار زیردست را در بر بگیرد و هدف این است که ویژگی پیچیده و متناقض تأثیر حضور روسیه در شمال ایران بر این کشور بررسی شود. برای نمونه گسترش امپراتوری تزاری در سده ی نوزدهم استقلال ایران را تهدید می کرد اما همزمان از قفقاز دروازه ای به سوی ایران افکاری در مورد قانون خواهی و سوسیال دموکراسی به ایران آمد و بعدها و ضمن تقلای ایران برای بقا و تجدید حیات بسیار مهم بودند.
در سده ی بیستم شوروی همواره پناهگاه ایرانیانی بود که از سرکوب به آن جا می گریختند. سرکوب های استالینی تقریباً نسل کاملی از چپ گراهای ایرانی را از میان برداشت و در همان حال سرسپردگی حزب توده نیز آن را در نظر ملی گرایان و هم نسل جوان تر چپ مدرن در دهه های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ بی اعتبار کرد. درست همان طور که انقلاب های ۱۹۱۷ روسیه روابط ایران و روسیه را از اساس بازآفرینی کرد و آغازگر دوره ی تاریخی به کلی تازه ای شد سقوط امپراتوری اتحاد شوروی در ۱۹۹۱ نیز به همین ترتیب تحول ساز شد. ایران و فدراسیون روسیه که دیگر مرزهای مشترکی باهم نداشتند در شبکه ی پیچیده ای از روابط جدید اقدام می کردند و هر دو برای تأثیرگذاری بر جمهوری های جدید قفقاز و آسیای مرکزی باهم در رقابت بودند اما متحدانی نیز بودند که بدگمانی مشترک درباره ی سیطره جویی آمریکا در منطقه آن ها را کنار هم قرار داده بود.
این کتاب که با پژوهش گسترده ی افشین متین عسکری درباره ی تماس ها و تبادل های ایران و روسیه در دو سده ی گذشته آغاز می شود چارچوب تشریحی گسترده ای برای فصل های بعدی است که به چهار بخش تقسیم می شود. دو بخش نخست به صورت مشروح به سده ی پررویداد نوزدهم می پردازد که با درگیری دو دودمان قاجار و رومانوف بر سر بلندپروازی های سرزمینی در قفقاز آغاز شد و بحران های جنگ نخست جهانی و پس از آن سرانجام به سرنگونی دو حکومت انجامید. در بخش اول این اثر ابعاد سیاسی نظامی دیپلماتیک روابط ایران و روسیه از نظر زمانی بررسی می شود و در بخش دوم تمرکز بر انقلاب های دوگانه یعنی انقلاب ۱۹۰۵ روسیه و جنبش مشروطه ی ایران است که از سال ۱۲۸۴ تا ۱۲۹۰ به طول انجامید و تعامل میان جنبش ها و عوامل انقلابی و محافظه کار در هر دو کشور بررسی می شود. در سال ۱۹۱۷ که بلندپروازی های توسعه طلبانه ی رومانوف به پایان راه خود رسید دودمان قاجار گرچه تا ۱۳۰۴ ادامه یافت اما در تقلا برای بقا کاملاً از نفس افتاده بود.
در سال۱۳۰۰ ایران که رضاخان قدرت را در آن به دست گرفته بود و اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی که تازه ثبات یافته بود آماده شدند تا روابط تازه ای را براساس شرایطی متفاوت با سده ی گذشته در پیش گیرند. روزگار پهلوی ـ شوروی موضوع بخش سوم این کتاب است. پشتیبانی شوروی از جنبش های تندروی منطقه ای در ایران در زمان های بحرانی یعنی حمایت از جنگلی ها و جمهوری شوروی گیلان در سال ۱۳۰۱ و دولت های خودمختار در آذربایجان و کردستان در سال های ۲۵ـ۱۳۲۴ نزد ملی گرایان ایرانی آوازه ای ننگین داشت و در جای دیگری در این اثر به آن پرداخته شده است. بزنگاه رابطه ی سیاسی پهلوی ـ شوروی ضمن بازبینی گسترده ی شرایط بین المللی و داخلی که به عقد پیمان شوروی ـ ایران انجامید بازنگری می شود. سپس ضمن کوشش برای آغاز کاوش درباره ی دیگر گونه های تعامل به جای دیپلماسی بین المللی ارتباط شوروی با فعالیت های کارگری ایران مورد توجه قرار می گیرد و نفوذ شوروی بر حیات فرهنگی ایرانیان به ویژه فیلم و تئاتر بررسی می شود.
در سال ۱۳۵۷ انقلاب دیگری سبب بازآرایی روابط ایران و روسیه شد اما تغییر اساسی در آن ایجاد نکرد. تنها در سال ۱۹۹۱ هنگام فروپاشی شوروی بود که میان این دو کشور که نخستین بار در پایان سده ی هجدهم و آغاز سده ی نوزدهم درنتیجه ی توسل به زور همسایه شده بود فاصله ی جغرافیایی تحول ساز پدید آمد. فصل پایانی این اثر به بررسی پیامدهای این واقعیت و ارتباطات جدیدی می پردازد که میان ایران و روسیه در فضای پساشوروی ایجاد شد.
کتاب «ایران و روسیه» ابعاد بی شمار رویارویی ایران و روسیه را در دوره ای دراماتیک بررسی می کند که هم ایران و هم روسیه را در معرض تحولات انقلابی قرار داد و از امپراتوری های سلسله ای چندملیتی معمولی قرن نوزدهم به دولت های مستبد و مدرن شده معمولی قرن بیستم تبدیل کرد. این کتاب با گرد هم آوردن دانشمندان برجسته در این زمینه استفاده گسترده از آرشیوهای خانوادگی سفرنامه ها و خاطرات ایرانی روسی و قفقازی و آرشیوهای تازه در دسترس قرار گرفته در ایران و کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق… چشم انداز تازه ای درباره ی دغدغه های سنتی روابط بین الملل ارائه می کند: جنگ ها و دیپلماسی خصومت ملی گرایی های مخالف تهدید امپراتوری روسیه در قرن نوزدهم و تهدید شوروی در قرن بیستم. فراتر از این ها این کتاب به بررسی روابط فرودست همچنین نخبگان می پردازد و بُعد فرهنگی اجتماعی و فکری را با بُعد سیاسی و دیپلماتیک ترکیب می کند. با انجام این کار کتاب به دنبال ایجاد گفتمانی جدید است که مفهوم دشمنی تسلیم ناپذیر ایران و روسیه را به چالش می کشد.
۲۵۹
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "داستان دو قرن مواجه ایران و روسیه / بین دو همسایه دیرینه چه گذشته است؟" هستید؟ با کلیک بر روی بین الملل، اگر به دنبال مطالب جالب و آموزنده هستید، ممکن است در این موضوع، مطالب مفید دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "داستان دو قرن مواجه ایران و روسیه / بین دو همسایه دیرینه چه گذشته است؟"، کلیک کنید.
