مهریه به چه کسانی تعلق میگیرد؟ بررسی جامع شرایط و موارد
مهریه به چه کسانی تعلق میگیرد
مهریه، حق مالی زن است که به محض جاری شدن صیغه عقد به او تعلق می گیرد. پس از فوت زن، این حق به ورثه قانونی او منتقل می شود و جزء دارایی های متوفی محسوب می گردد و ورثه می توانند آن را از شوهر متوفی مطالبه کنند.
مهریه، یکی از بنیادهای حقوقی مهم و بخش جدایی ناپذیری از عقد نکاح در قوانین ایران است. این حق مالی، نه تنها پشتوانه اقتصادی زن در طول زندگی مشترک و پس از جدایی محسوب می شود، بلکه در صورت فوت زوجه نیز، همچون سایر دارایی ها، به ورثه او منتقل می گردد. آگاهی از جزئیات و شرایط تعلق مهریه برای هر دو طرفین ازدواج و همچنین وراث، از اهمیت بالایی برخوردار است تا از سردرگمی ها و تضییع حقوق جلوگیری شود.
این حق مالی که در شرع اسلام و قانون مدنی ایران به رسمیت شناخته شده، ابعاد گوناگونی دارد که شامل زمان تعلق، انواع مختلف آن و چگونگی مطالبه در حالات مختلف زندگی مشترک، طلاق و حتی پس از فوت می شود. پیچیدگی های حقوقی و باورهای نادرست رایج در جامعه، اغلب می تواند به سوءتفاهم ها و مشکلات قانونی منجر شود. از این رو، درک صحیح از قوانین مربوط به مهریه برای تمامی افراد جامعه، اعم از زوجین، خانواده ها و وکلای دادگستری ضروری است.
تعاریف و اصول اولیه تعلق مهریه به زن
مهریه، به مالی گفته می شود که مرد در هنگام عقد نکاح، اعم از دائم یا موقت، متعهد به پرداخت آن به زن می شود. این تعهد، یک حق مالی شرعی و قانونی برای زن محسوب می شود و به محض جاری شدن صیغه عقد، زن مالک آن می گردد و می تواند هر نوع تصرفی در آن انجام دهد. ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی ایران به صراحت بیان می دارد: به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بکند. این مالکیت، مستقل از وقوع نزدیکی و شروع زندگی مشترک است و به زن این اختیار را می دهد که حتی در طول زندگی زناشویی یا پیش از آن، مهریه خود را مطالبه کند.
ماهیت مهریه به عنوان یک دین بر ذمه مرد، به این معناست که در هر زمان که زن اراده کند، مرد ملزم به پرداخت آن است، مگر اینکه زن خود آن را ببخشد یا تحت شرایط خاصی، تمام یا بخشی از آن ساقط شود. مهریه می تواند شامل هر مالی باشد که ارزش مالی داشته و قابل تملک باشد، مانند وجه نقد، سکه طلا، املاک، سهام، یا حتی آموزش یک مهارت خاص، مشروط بر اینکه در زمان عقد به صورت مشخص تعیین شده باشد.
انواع مهریه و چگونگی تعلق آن ها به زن
مهریه بر اساس چگونگی تعیین و شرایط خاص خود، به چند نوع اصلی تقسیم می شود که هر کدام احکام حقوقی متفاوتی دارند:
مهرالمسمی
مهرالمسمی رایج ترین نوع مهریه است که مقدار آن به صورت مشخص و با توافق زوجین یا نمایندگان آن ها (معمولاً والدین) در زمان عقد نکاح تعیین و در سند ازدواج درج می شود. این نوع مهریه، به محض عقد، به طور کامل به زن تعلق می گیرد و مالکیت مطلق زن بر آن تثبیت می شود. برای مهرالمسمی لازم است که مال معین و دارای ارزش مالی باشد و ابهام در آن وجود نداشته باشد. به عنوان مثال، اگر مهریه ۱۰۰ سکه تمام بهار آزادی یا یک قطعه زمین مشخص باشد، مهرالمسمی است.
مهرالمثل
مهرالمثل در شرایطی به زن تعلق می گیرد که یکی از حالت های زیر اتفاق افتاده باشد:
- مهریه در عقد نکاح تعیین نشده باشد.
- مهریه ای که تعیین شده، باطل باشد (مانند مالی که قابل تملک نیست یا مجهول است).
- عقد بدون ذکر مهریه واقع شده و پس از آن، نزدیکی میان زوجین صورت گرفته باشد.
در چنین مواردی، مهریه بر اساس شأن زن، وضعیت خانوادگی، تحصیلات، زیبایی، موقعیت اجتماعی و سایر ویژگی های او و نیز وضعیت مالی مرد، توسط دادگاه تعیین می شود. ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی به این موضوع اشاره دارد.
مهرالمتعه
مهرالمتعه زمانی مطرح می شود که مهریه ای در عقد نکاح ذکر نشده باشد و طلاق قبل از وقوع نزدیکی رخ دهد. در این حالت، زن حق مهرالمثل ندارد، بلکه بر اساس وضعیت مالی و توانایی اقتصادی مرد، مبلغی به عنوان مهرالمتعه از سوی دادگاه تعیین و به زن پرداخت می شود. هدف از این نوع مهریه، جبران ناراحتی و خلأ ناشی از جدایی قبل از شروع زندگی مشترک است.
مهرالسنه
مهرالسنه به مهریه ای با میزان مشخص شرعی (معادل ۵۰۰ درهم نقره یا ۵۰ مثقال نقره) اشاره دارد که در صورت توافق زوجین، می تواند به عنوان مهریه تعیین شود. این نوع مهریه، ریشه در سیره پیامبر اسلام (ص) دارد و اگر در عقدنامه به آن اشاره شده باشد، زن می تواند آن را مطالبه کند. ارزش ریالی آن بر اساس نرخ روز نقره محاسبه می شود.
اصول کلی تعلق مهریه در ازدواج دائم و موقت
در هر دو نوع ازدواج دائم و موقت، اصول کلی تعلق مهریه به زن مشابه است، اما تفاوت های جزئی نیز وجود دارد:
- در عقد دائم: زن به محض جاری شدن صیغه عقد، مالک تمام مهریه می شود. او می تواند در هر زمان آن را مطالبه کند و مرد مکلف به پرداخت است.
- در عقد موقت: مهریه یکی از ارکان اصلی عقد موقت است و بدون تعیین مهریه، عقد باطل خواهد بود. زن به محض عقد و تعیین مهریه، مالک آن است و می تواند آن را مطالبه کند. نکته مهم این است که در عقد موقت، در صورت عدم نزدیکی، مهریه به طور کامل به زن تعلق می گیرد، مگر اینکه در زمان عقد، عدم نزدیکی شرط شده باشد و در همان زمان نیز مهریه به طور کامل به زن تعلق خواهد گرفت.
حالات خاص تعلق مهریه به زن در طول زندگی و طلاق
مسئله مهریه تنها به لحظه عقد محدود نمی شود و در طول زندگی مشترک و پس از جدایی نیز شرایط متفاوتی برای مطالبه و تعلق آن وجود دارد. درک این حالات برای حفظ حقوق هر دو طرف ضروری است.
تعلق مهریه در صورت باکره بودن زن (عدم نزدیکی)
یکی از حالات خاصی که در تعلق مهریه تفاوت ایجاد می کند، وقوع طلاق قبل از نزدیکی (رابطه زناشویی) است. طبق ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی، اگر طلاق میان زوجین قبل از وقوع نزدیکی صورت گیرد، زن تنها مستحق دریافت نصف مهریه تعیین شده است. این حکم صرفاً ناظر بر طلاق است. اما در صورتی که یکی از زوجین (چه زن و چه مرد) قبل از وقوع نزدیکی فوت کند، تمام مهریه به زن (یا ورثه او) تعلق می گیرد و در این حالت، نصف شدن مهریه مطرح نمی شود.
تعلق مهریه در شرایط طلاق
چگونگی مطالبه و پرداخت مهریه در انواع طلاق نیز متفاوت است:
- طلاق از طرف مرد: اگر مرد بدون رضایت زن، درخواست طلاق بدهد، زن مستحق دریافت تمام مهریه خود است. مرد مکلف به پرداخت کل مهریه (حتی بیش از ۱۱۰ سکه) و سایر حقوق مالی زن مانند نفقه و اجرت المثل است.
- طلاق از طرف زن (طلاق خلع و مبارات): در طلاق خلع، زن با بخشیدن قسمتی از مهریه یا تمام آن (یا مالی معادل آن) به مرد، از او می خواهد که وی را طلاق دهد. در طلاق مبارات نیز زن و شوهر هر دو از یکدیگر کراهت دارند و با توافق، زن مالی را به مرد می بخشد تا طلاق صورت گیرد. در این موارد، میزان مهریه ای که زن می بخشد، بر اساس توافق طرفین یا نظر دادگاه خواهد بود.
- طلاق توافقی: در طلاق توافقی، زوجین با یکدیگر بر سر تمامی مسائل مالی و غیرمالی، از جمله مهریه، حضانت فرزندان، نفقه و اجرت المثل به توافق می رسند. در این حالت، مهریه بر اساس توافق آزادانه زوجین تعیین و پرداخت می شود و زن می تواند تمام، بخشی یا هیچ کدام از مهریه خود را مطالبه کند.
تعلق مهریه بدون طلاق (مطالبه در حین زندگی مشترک)
زن این حق قانونی را دارد که در هر زمانی از زندگی مشترک، حتی بدون قصد طلاق و در حین ادامه زندگی زناشویی، مهریه خود را از مرد مطالبه کند. مرد نیز موظف به پرداخت آن است. اگر مرد تمکن مالی کافی برای پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار از مهریه را به دادگاه ارائه دهد و دادگاه در صورت تأیید اعسار، حکم به تقسیط مهریه صادر می کند. این امر نشان می دهد که مهریه، تنها یک حق برای زمان جدایی نیست، بلکه حق مالی مطلق زن از لحظه عقد است.
موارد عدم تعلق یا کاهش مهریه (تصحیح باورهای غلط)
در مورد مهریه، باورهای نادرست زیادی وجود دارد که لازم است تصحیح شوند:
- نشوز زن (نافرمانی): برخلاف تصور عمومی، نشوز زن (به معنای عدم تمکین خاص یا عام از مرد) به هیچ وجه باعث سقوط مهریه نمی شود. نشوز صرفاً حق نفقه زن را از بین می برد، اما مهریه همچنان به عنوان یک حق مالی ثابت باقی می ماند.
- خیانت زن: یکی از رایج ترین باورهای غلط این است که در صورت خیانت زن، مهریه او ساقط می شود. این باور کاملاً نادرست است. خیانت زن در قوانین ایران به هیچ عنوان منجر به سقوط مهریه نمی گردد. مهریه حق مالی زن است و جز با اراده خود او (بخشش) یا شرایط خاص قانونی (مانند طلاق قبل از نزدیکی یا فسخ نکاح در برخی موارد)، از بین نمی رود.
- فسخ نکاح: در مواردی که نکاح به دلیل برخی عیوب (مانند جنون یا عنن مرد) قابل فسخ باشد، بسته به زمان فسخ و وقوع یا عدم وقوع نزدیکی، ممکن است مهریه ساقط شود یا به مهرالمثل تبدیل گردد. احکام فسخ نکاح پیچیده است و نیاز به مشاوره حقوقی تخصصی دارد.
- بخشش مهریه توسط زن: زن می تواند مهریه خود را به طور کامل یا جزئی به مرد ببخشد. این بخشش می تواند به صورت بذل مهریه (که در طلاق خلع و مبارات رایج است و زن حق رجوع دارد) یا ابراء مهریه (که زن ذمه مرد را از پرداخت مهریه بری می کند و حق رجوع ندارد) باشد. بخشش مهریه باید با اراده آزاد و آگاهانه زن صورت گیرد و معمولاً برای رسمیت یافتن، در دفاتر اسناد رسمی ثبت می شود.
آگاهی از اینکه نشوز و خیانت زن، هیچ تأثیری در سقوط مهریه ندارد، از جمله نکات کلیدی حقوقی است که بسیاری از زوجین و حتی عموم جامعه از آن بی خبرند و می توانند به واسطه این اطلاعات نادرست، دچار تضییع حقوق شوند.
تعلق مهریه پس از فوت زن (ارثیه مهریه)
یکی از سوالات متداول و مهم این است که آیا مهریه با فوت زن از بین می رود؟ پاسخ به این سوال قاطعانه «خیر» است. مهریه، دینی است که بر ذمه مرد قرار دارد و با فوت زن، از بین نمی رود. بلکه این حق مالی، مانند سایر دارایی های متوفی، به ترکه او افزوده شده و طبق احکام ارث، به ورثه قانونی زن منتقل می شود.
این بدان معناست که حتی پس از فوت زن، مرد همچنان مدیون مهریه اوست و ورثه متوفی می توانند آن را از شوهر مطالبه کنند. مطالبه مهریه زن فوت شده، از جمله حقوق مالی وراث است و مراحل قانونی خاص خود را دارد.
مهریه زن متوفی به چه کسانی می رسد؟ (ورثه قانونی زن)
مهریه زن فوت شده به ورثه قانونی او تعلق می گیرد. بر اساس قانون مدنی ایران و اصول ارث، ورثه طبقاتی هستند و در هر طبقه، اگر یک نفر وجود داشته باشد، طبقات بعدی ارث نمی برند. ورثه اصلی که از مهریه زن فوت شده ارث می برند، شامل افراد زیر هستند:
- زوج (شوهر): شوهر متوفی، در هر صورت از همسرش ارث می برد و مهریه نیز جزء ترکه محسوب می شود.
- پدر و مادر: در صورت حیات والدین زن متوفی، آن ها نیز از مهریه ارث می برند.
- فرزندان: فرزندان زن، اعم از دختر و پسر، از مهریه مادر خود ارث می برند.
ترتیب و سهم الارث هر یک از این افراد، بسته به وجود یا عدم وجود فرزند و پدر و مادر، متفاوت خواهد بود.
سهم الارث مهریه زن فوت شده در حالات مختلف
تقسیم مهریه زن متوفی میان ورثه، تابع قواعد پیچیده ای است که بر اساس قانون ارث تعیین می شود:
زن فوت شده بدون فرزند
در صورتی که زن فوت شده فرزندی نداشته باشد، تقسیم مهریه به شرح زیر است:
- در صورت عدم نزدیکی (دخول) قبل از فوت:
- تنها نصف مهریه به ورثه می رسد (زیرا در صورت طلاق قبل از نزدیکی، نصف مهریه تعلق می گیرد و فوت قبل از نزدیکی هم همین حکم را دارد).
- از این نصف مهریه، یک دوم (۱/۲) به زوج (شوهر) و یک دوم باقیمانده به پدر و مادر متوفی تعلق می گیرد.
- سهم مادر از باقیمانده مهریه، یک سوم (۱/۳) و سهم پدر دو سوم (۲/۳) خواهد بود.
- در صورت وقوع نزدیکی (دخول) قبل از فوت:
- تمام مهریه به ورثه می رسد.
- یک دوم (۱/۲) از کل مهریه به زوج (شوهر) می رسد.
- یک دوم باقیمانده به پدر و مادر متوفی تعلق می گیرد که باز هم مادر یک سوم و پدر دو سوم سهم می برند.
زن فوت شده دارای فرزند (از همین شوهر یا شوهر قبلی)
اگر زن فوت شده فرزند داشته باشد (چه از شوهر فعلی و چه از شوهران قبلی)، تقسیم مهریه به شرح زیر است:
- در صورت وقوع نزدیکی (دخول) قبل از فوت:
- تمام مهریه به ورثه می رسد.
- یک چهارم (۱/۴) مهریه به زوج (شوهر) تعلق می گیرد.
- اگر پدر و مادر زن در قید حیات باشند، هر یک از آن ها یک ششم (۱/۶) از مهریه را ارث می برند.
- باقیمانده مهریه (پس از کسر سهم شوهر و پدر و مادر) بین فرزندان تقسیم می شود؛ به این صورت که سهم پسر دو برابر سهم دختر خواهد بود.
- در صورت عدم نزدیکی (دخول) و وجود فرزند:
- این حالت کمتر رایج است، اما اگر طلاق یا فوت قبل از نزدیکی و در عین حال وجود فرزند (از ازدواج قبلی) رخ دهد، باز هم نصف مهریه به ورثه می رسد و تقسیم آن طبق قواعد فوق و با رعایت نسبت های ارث فرزندان انجام می شود.
مطالبه مهریه پس از فوت زوجه، نیازمند ارائه گواهی حصر وراثت و عقدنامه است تا وراث قانونی و سهم هر یک مشخص شود. این فرآیند از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و سپس دادگاه پیگیری می گردد.
نحوه مطالبه مهریه زن متوفی توسط ورثه
برای مطالبه مهریه زن متوفی، ورثه باید مراحل قانونی زیر را طی کنند:
- گرفتن گواهی حصر وراثت: اولین قدم، دریافت گواهی حصر وراثت است که در آن، تمامی ورثه قانونی و سهم الارث هر یک از آن ها مشخص می شود.
- ارائه مدارک: ورثه باید گواهی حصر وراثت، اصل عقدنامه ازدواج و مدارک هویتی خود را تهیه کنند.
- مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: با در دست داشتن مدارک، دادخواست مطالبه مهریه متوفی تنظیم و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت می شود.
- مراجعه به دادگاه: پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع داده می شود. دادگاه پس از بررسی مدارک و احراز هویت ورثه و شوهر، حکم لازم را صادر می کند.
ملاک محاسبه مهریه زن متوفی، اگر مهریه وجه رایج باشد، نرخ روز فوت است. اما اگر مهریه سکه، طلا یا مال معین دیگری باشد، همان تعداد سکه/مثقال طلا یا عین مال با ارزش روز مطالبه توسط ورثه محاسبه و پرداخت می شود. در صورتی که مرد توان مالی پرداخت مهریه را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار داده و مهریه به صورت تقسیطی پرداخت خواهد شد.
نکات تکمیلی و مراحل عملی مطالبه مهریه
مطالبه مهریه، به خصوص در شرایط پیچیده تر، دارای نکات و مراحل عملی خاصی است که آگاهی از آن ها می تواند به روند قضایی سرعت بخشد و از بروز مشکلات جلوگیری کند.
نحوه محاسبه مهریه به نرخ روز
یکی از مهم ترین جنبه های مطالبه مهریه، محاسبه ارزش آن به نرخ روز است. این مسئله به خصوص با نوسانات اقتصادی و تورم، اهمیت دوچندانی پیدا می کند:
- مهریه سکه و طلا: اگر مهریه به صورت سکه یا طلا (مثلاً مثقال طلا) تعیین شده باشد، ارزش آن بر اساس نرخ روز در زمان پرداخت محاسبه می شود. به این معنا که مرد باید تعداد سکه ها یا وزن طلای تعیین شده را با ارزش فعلی آن پرداخت کند.
- مهریه وجه رایج: چنانچه مهریه به صورت وجه نقد (ریال) تعیین شده باشد، بر اساس شاخص بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تعیین مهریه نسبت به سال پرداخت، محاسبه و به روز می شود. این محاسبه با فرمول خاصی انجام می گیرد تا قدرت خرید مهریه حفظ شود و زن متضرر تورم نگردد.
ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی در تبصره الحاقی خود به این موضوع اشاره دارد و تأکید می کند که چنانچه مهریه وجه رایج باشد، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تعیین نسبت به سال اجرای عقد (یا سال مطالبه)، توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران محاسبه و پرداخت خواهد شد.
حد و سقف مهریه (محدودیت ۱۱۰ سکه)
باور غلطی در جامعه وجود دارد که مهریه بیش از ۱۱۰ سکه قابل مطالبه نیست. این باور نیازمند تصحیح است:
- محدودیت ۱۱۰ سکه: این محدودیت فقط و فقط برای امکان حبس مرد است و نه سقوط اصل مهریه. به این معنا که اگر مردی توانایی پرداخت مهریه را نداشته باشد، تا سقف ۱۱۰ سکه می تواند حکم جلب و حبس او صادر شود (البته با رویه های جدید قضایی، در اغلب موارد به جای حبس، حکم تقسیط صادر می شود).
- امکان مطالبه مهریه بیش از ۱۱۰ سکه: زن همچنان می تواند تمام مهریه خود، حتی اگر بیش از ۱۱۰ سکه باشد، را مطالبه کند. در این صورت، برای مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، زن می تواند اموال مرد را توقیف کند. به عبارتی، مرد مکلف به پرداخت کل مهریه است، اما ضمانت اجرای حبس صرفاً برای ۱۱۰ سکه اول در نظر گرفته شده بود که با تغییرات جدید در بسیاری موارد آن هم با اعسار منتفی شده است.
تقسیط مهریه
در بسیاری از موارد، مرد توانایی مالی برای پرداخت یکجای تمام مهریه را ندارد. در چنین شرایطی، مرد می تواند درخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه دهد:
- شرایط درخواست اعسار: مرد باید با ارائه مدارک و شواهد، عدم توانایی مالی خود را برای پرداخت یکجای مهریه اثبات کند. این مدارک شامل لیست اموال و دارایی ها، گواهی عدم تمکن مالی و شهادت شهود می تواند باشد.
- نقش دادگاه: پس از بررسی درخواست اعسار، دادگاه در صورت احراز عدم توانایی مالی مرد، حکم به تقسیط مهریه صادر می کند. در این حکم، دادگاه یک پیش قسط (مبلغی که مرد باید فوراً پرداخت کند) و اقساط ماهیانه یا دوره ای را برای پرداخت مابقی مهریه تعیین می کند. میزان پیش قسط و اقساط بر اساس وضعیت مالی و درآمد مرد مشخص می شود.
اهمیت مشاوره حقوقی تخصصی
با توجه به پیچیدگی های متعدد قوانین مربوط به مهریه، از جمله انواع آن، شرایط تعلق، نحوه محاسبه، و مسائل مربوط به ارث، دریافت مشاوره حقوقی تخصصی از یک وکیل مجرب از اهمیت بالایی برخوردار است. یک وکیل متخصص می تواند با ارائه راهنمایی های دقیق و متناسب با هر پرونده، از تضییع حقوق افراد جلوگیری کرده و آن ها را در مسیر صحیح قانونی هدایت نماید. این مشاوره می تواند شامل بررسی عقدنامه، تعیین بهترین روش مطالبه یا دفاع، و پیگیری مراحل قضایی باشد.
سوالات متداول
آیا به زن خیانتکار مهریه تعلق میگیرد؟
بله، بر خلاف باورهای رایج، خیانت زن در قوانین ایران به هیچ عنوان باعث سقوط حق مهریه او نمی شود. مهریه یک حق مالی است که به محض جاری شدن عقد به زن تعلق می گیرد و جز با بخشش خود زن یا شرایط خاص قانونی (مانند طلاق قبل از نزدیکی در ازدواج دائم) ساقط نمی شود.
مهریه دختر باکره چقدر است؟
اگر طلاق قبل از وقوع نزدیکی (دخول) بین زوجین صورت گیرد، مهریه دختر باکره نصف مهریه تعیین شده در عقدنامه خواهد بود. اما در صورت فوت یکی از زوجین قبل از نزدیکی، تمام مهریه به زن (یا ورثه او) تعلق می گیرد.
آیا پس از فوت زن، مهریه او به فرزندانش می رسد؟
بله، مهریه زن پس از فوت او جزء ترکه (اموال به ارث رسیده) محسوب می شود و به ورثه قانونی او، از جمله فرزندانش، تعلق می گیرد. سهم هر فرزند بستگی به وجود یا عدم وجود سایر ورثه (پدر و مادر و شوهر) و جنسیت فرزندان دارد.
مهریه عندالمطالبه به چه معناست و چه تفاوتی با عندالاستطاعه دارد؟
مهریه عندالمطالبه: مهریه ای است که زن می تواند در هر زمانی (حتی در طول زندگی مشترک) آن را مطالبه کند و مرد مکلف به پرداخت است. در صورت عدم پرداخت و عدم اثبات اعسار توسط مرد، ضمانت اجراهای قانونی متوجه او خواهد بود.
مهریه عندالاستطاعه: پرداخت این نوع مهریه مشروط به داشتن توانایی مالی مرد است. زن تنها زمانی می تواند این مهریه را مطالبه کند که مرد تمکن مالی لازم را داشته باشد و اثبات این تمکن مالی بر عهده زن است. در مهریه عندالاستطاعه، در صورت عدم توانایی مالی مرد، ضمانت اجرای حبس (برای ۱۱۰ سکه) وجود ندارد.
آیا مهریه بیش از 110 سکه قابل مطالبه است؟
بله، مهریه بیش از 110 سکه نیز کاملاً قابل مطالبه است. محدودیت 110 سکه صرفاً برای اعمال ضمانت اجرای حبس علیه مرد در صورت عدم پرداخت است. برای مهریه مازاد بر 110 سکه، زن می تواند اموال مرد را توقیف کند و از طریق قانونی آن را وصول نماید.
آیا مهریه در عقد موقت هم به زن تعلق می گیرد؟
بله، مهریه یکی از ارکان اصلی عقد موقت است و بدون تعیین مهریه، عقد موقت باطل خواهد بود. به محض جاری شدن صیغه عقد موقت و تعیین مهریه، زن مالک آن می شود و می تواند آن را مطالبه کند. در عقد موقت نیز عدم نزدیکی تاثیری در تعلق کامل مهریه ندارد، مگر اینکه عدم نزدیکی شرط شده باشد.
آیا بخشش مهریه برگشت پذیر است؟
برگشت پذیری بخشش مهریه بستگی به نوع بخشش دارد. اگر زن مهریه را به صورت بذل بخشیده باشد (که در طلاق خلع و مبارات رایج است)، تا قبل از انقضای عده طلاق، زن می تواند به بخشش خود رجوع کرده و مهریه را مجدداً مطالبه کند. اما اگر مهریه به صورت ابراء (یعنی بری کردن ذمه مرد از دین مهریه) بخشیده شده باشد، این بخشش قطعی است و زن حق رجوع نخواهد داشت.
نتیجه گیری:
مهریه یک حق مالی مهم و بنیادین برای زن در نظام حقوقی ایران است که به محض عقد نکاح به او تعلق می گیرد. این حق حتی پس از فوت زن نیز از بین نرفته و به ورثه او منتقل می شود. درک انواع مهریه، شرایط تعلق آن در حالات مختلف زندگی مشترک، طلاق و فوت، و همچنین آگاهی از باورهای نادرست رایج، برای حفظ حقوق و جلوگیری از اختلافات حقوقی ضروری است. با توجه به پیچیدگی های قانونی و ظرافت های هر پرونده، همواره توصیه می شود برای اطمینان از صحت اقدامات قانونی و دفاع مؤثر از حقوق خود، از مشاوره حقوقی تخصصی با وکلای مجرب در این زمینه بهره مند شوید. برای دریافت مشاوره حقوقی رایگان و تخصصی در زمینه مهریه، با وکلای مجرب ما تماس بگیرید.
