طرح ارتش اسراییل برای «تخلیه رفح»/ از پشت پرده چه می دانیم؟

گروه سیاست و جهان خبرگزاری علم و فناوری هنر برتر- مریم خرمایی: دفتر «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی، روز دوشنبه، با انتشار بیانیه ای مدعی شد که ارتش این رژیم طرحی را برای تخلیه غیرنظامیان از مناطق جنگی رفح واقع در جنوبی ترین نقطه نوار غزه، ارایه داده است.

دست کم بخشی از طرح تخلیه اجباری می تواند به گونه ای نامحسوس، با طرح بازگشت اختیاری به مناطق شمالی غزه منطبق باشد

ظاهراً طرح تخلیه غیرنظامیان ضمیمه یک «طرح عملیاتی» اصلی است.

در بیانیه دفتر نتانیاهو که به زبان عبری منتشر شد، می خوانیم: «همراه با طرح عملیات (فشرده چندهفته ای در رفح)، ارتش اسراییل طرحی را به کابینه جنگ باهدف تخلیه غیرنظامیان از مناطق جنگی ارایه داده است».

در این بیانیه به اینکه غیرنظامیان چگونه جابجا و به کجا منتقل می شوند اشاره ای نشده است.

چرا این بیانیه مهم است؟

این بیانیه ازآن جهت اهمیت دارد که دولت واشینگتن به رغم مخالفت های شفاهی با حمله زمینی اسراییل به رفح، به طور ضمنی، انجام چنین عملیاتی را به ارایه طرحی از جانب تل آویو مشروط کرده است که تضمین کننده امنیت انسانی غیرنظامیان باشد.

به طور مثال، روز گذشته، «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی کاخ سفید، مدعی شد: «هنوز از جانب تل آویو در مورد عملیات اسراییل در رفح به جو بایدن رییس جمهور آمریکا، توضیحی داده نشده است و ما معتقد نیستیم که عملیات رفح باید ادامه یابد.»

سالیوان بلافاصله در ادامه این اظهارات می افزاید: مگر اینکه برنامه ای برای محافظت از غیرنظامیان وجود داشته باشد.

جالب آنکه ادعای نتانیاهو درباره «طرح ارتش اسراییل» و تاکید چندباره آمریکا مبنی بر اینکه «تل آویو باید طرحی قابل قبول برای تخلیه غیرنظامیان داشته باشد»، بلافاصله بعد از انتشار خبر های رسمی ای مطرح می شود که روی «توافق» مصر، قطر، اسراییل و آمریکا درباره «ابعاد اصلی» طرح آزادی اسرای صهیونیست و آتش بس موقت در غزه متمرکز است.

ساعاتی قبل از انتشار بیانیه دفتر نخست وزیری اسراییل، مصاحبه ای از نتانیاهو با شبکه «سی بی اس» منتشر شد که در آن چند نکته خودنمایی می کرد:

* امکان تحقق توافق تبادل اسرا در جریان مذاکرات جاری همچنان مشخص نیست.

*توافق احتمالی بین اسراییل و حماس، عملیات ارتش اسراییل را در رفح به تاخیر می اندازد، اما آن را منتفی نمی کند.

آیا می توان از برآیند این اظهارات این گونه نتیجه گرفت که «حمله به رفح» از «پلن B» به «پلن A» تغییر کرده است؟

* تاکید بر اینکه به رغم آتش بس، «طرح حمله به رفح» همچنان به قوت خود باقی است و رژیم صهیونیستی این عملیات را بعداً انجام خواهد داد.

*اذعان به اینکه اسراییل و ایالات متحده درباره لزوم تخلیه غیرنظامیان از رفح پیش از هرگونه عملیات نظامی، «هم خط» اند.

*طرح این ادعا که هیچ برنامه ای برای مجبور کردن فلسطینیان برای رفتن به سینا مطرح نیست.

*مشروط کردن توافق به اینکه حماس از مواضع خود کوتاه یا به زعم نتانیاهو سر عقل بیاید.

آیا می توان از برآیند این اظهارات این گونه نتیجه گرفت که «حمله به رفح» از «پلن B» به «پلن A» تغییر کرده است و دیگر نه یک «احتمال» بلکه یک «امر قطعی» است؟

نتانیاهو قبل از مصاحبه با سی بی اس یک نطق دیگر هم ایراد کرده و این پیش آگهی را داده بود که «برنامه ارتش برای رفح هفته آینده در کابینه بررسی و تصویب می شود.»

با این حساب، باید منتظر ماند و دید که آیا جزییات نحوه جابجایی غیرنظامیان و مکان آن اعلام می شود؟ اگر قرار نیست آنها به آن سوی مرز با مصر و صحرای سینا بروند، مقصد احتمالی شان مناطق شمالی غزه است و این با یکی از مفاد توافق آتش بس پیشنهادی آمریکا مبنی بر اینکه در وقفه 6 هفته ای احتمالی، جمعیت 1.4 میلیون نفری که در رفح پناه گرفته اند، آزادانه به شمال تردد کنند، هماهنگی دارد. با این اوصاف «دست کم بخشی از طرح تخلیه اجباری می تواند به گونه ای نامحسوس، با طرح بازگشت اختیاری به خانه منطبق باشد».

در اظهارات نتانیاهو چند نکته دیگر هم هست:

شایعه ای درباره تشکیل «دولت تکنوکرات» در مناطق فلسطینی سر زبان ها است که در آن حماس و فتح با هم تجمیع می شوند

*نابودی واحد های حماس در رفح چارچوب دیگری برای آزادی گروگان ها ایجاد می کند و موافقت با اعزام هییتی برای حضور در مذاکرات پاریس برای همین بود.

*فقط ترکیبی از فشار نظامی و مذاکرات قدرتمند به آزادی گروگان ها، نابودی حماس و دست یابی به همه اهداف جنگ منجر خواهد شد.

این نکات وقتی پررنگ می شود که بخواهیم به شایعات درباره تشکیل «دولت تکنوکرات» در مناطق فلسطینی بها بدهیم.

آن گونه که از ادعای شبکه صهیونیستی «کان» برمی آید، این دولت به اصطلاح تکنوکرات ابتکار عمل چند کشور عربی برای دوره پساجنگ غزه است که بر «ادغام جنبش حماس در سازمان آزادی بخش فلسطین (فتح)» متمرکز است.

«العربیه» می گوید که قرار است تشکیلات خودگردان فلسطینی در کرانه باختری به نخست وزیری «محمد اشتیه»، بعد از یک هفته استعفای خود را اعلام کند تا دولتی فراگیر با مشارکت حماس تشکیل شود. (این استعفا در لحظه نگارش این متن اتفاق افتاد.)

«عبدالفتاح دوله» سخنگوی جنبش فتح به العربیه گفته که این جنبش مخالفتی با تشکیل دولت تکنوکرات ندارد.

در مقابل، حماس می گوید که برای تغییر در تشکیلات خودگردان اهمیتی قایل نیست، اما به نوبه خود از تشکیل دولت ملی با اجماع همه جناح های فلسطینی حمایت می کند.

منبعی از حماس به العربیه گفته است که هییتی از آنها در مسکو درباره تشکیل دولت ملی برای یک دوره مشخص و با وظایف مشخص بحث خواهد کرد. اشاره او به دعوت وزارت خارجه روسیه از نمایندگان حماس و فتح برای رایزنی در مسکو است- دعوتی که از سوی حماس پذیرفته شد.

فرض بر این است که مصالحه حماس با فتح هزینه ورود ارتش صهیونیستی به رفح و غیرنظامی سازی منطقه را پایین می آورد

اگر فرض را بر این بگیریم که «حمله به رفح» همچنان یک «تهدید» است و نه «گزینه اصلی»، پس این تهدید در 2 سطح متفاوت انجام می شود:

سطح اول: برای اینکه مذاکره تبادل اسرا را به ازای تسهیل کمک های بشردوستانه و بازگشت غیرنظامیان به شمال غزه تسریع کند.

سطح دوم: برای اینکه حماس را در اجبار مصالحه با فتح قرار دهد.

اگر تهدید در سطح دوم به نتیجه برسد و حماس با فتح ادغام شود، ورود ارتش اسراییل به رفح با کمترین هزینه برای همه طرفین همراه خواهد بود و روند غیرنظامی سازی غزه آن گونه که مطلوب آمریکا، اسراییل و اعراب است، کلید می خورد.

فعلاً آن گونه که از شواهد برمی آید، واشینگتن، تل آویو و اعراب «تصویر واضحی از دورنمای آینده غزه دارند»؛ اما حماس برای اینکه این تصویر را با ماهیت وجودی خود تطبیق دهد، همچنان نیازمند چانه زنی های فشرده است.

برای همین است که آن طوری که از روایت های «پی بی اس» و «نشنال» برمی آید، حماس موافقت با «آتش بس موقت» را به «تداوم مذاکره تا رسیدن به آتش بس دایم» مشروط کرده است.

 واشینگتن، تل آویو و اعراب «تصویر واضحی از دورنمای آینده غزه دارند»؛ اما حماس برای اینکه این تصویر را با ماهیت وجودی خود تطبیق دهد، همچنان نیازمند چانه زنی های فشرده است

فعلاً رژیم صهیونیستی، بعد از مذاکرات جمعه گذشته در پاریس که به حصول «طرح کلی توافق» منجر شد، هییت مذاکره کننده خود را به قطر فرستاده که میانجی اصلی در گفتگو با حماس است.

مذاکره پشت سه میز در جریان است:

میز پاریس برای به تفاهم رسیدن اسراییل با آمریکا، قطر و مصر درباره چارچوب کلی توافق آتش بس موقت

میز دوحه برای به تفاهم رسیدن حماس و اسراییل درباره جزییات توافق

میز مسکو درباره چارچوب دولت آتی با مشارکت حماس و فتح

تا این سیب چرخ بخورد و به زمین برسد، معلوم نیست چند میز مذاکره دیگر در چند نقطه دیگر، چیده خواهد شد و برای همین نسخه «توافق نهایی» که به توقف کامل درگیری منجر شود، همچنان محل گمانه زنی است.