در سریال نمایش خانگی «در انتهای شب» نقطه عطفی وجود دارد که منجر به جدایی ماهرخ از بهنام شد. ماهرخ با آینده نگری برای فرزندش تصمیم گرفته که از مرکز تهران به حاشیه شهر (یعنی پردیس) مهاجرت کنند تا بتوانند خانه ای از آن خود داشته باشند. اما پس از مدت زمانی کوتاه بهنام رفت و آمد هرروزه از حاشیه به مرکز شهر تهران را فرسایشی و نیروی زندگیش را تحلیل رفته می یابد. در این کش و قوس آینده نگری و بازگشت به گذشته است که این زوج تصمیم به جدایی می گیرند تا بتوانند هر یک در زمان «حال» زندگی کرده و نیروی زندگیشان را از دست ندهند.
این طرح داستانی یک سریال است اما به نظر می رسد این موضوع تبدیل به مساله ای حساس برای ساکنان پایتخت نشین و حتی افرادی شده که برای تحصیل یا کار به پایتخت مهاجرت کرده و حالا به دلیل مشکلات اقتصادی بزرگتر این کلان شهر تصمیم به بازگشت به دیار خود گرفته اند. برخی که هنوز مقاومت بیشتری دارند با مهاجرت به حاشیه تهران سعی دارند رویای زندگی بهتر را زنده نگه دارند هرچند که عملا خبری از این «زندگی بهتر» در حاشیه هم نیست.
مهدی جوانی ۲۷ ساله است که ۷ سال پیش برای تحصیل از استان لرستان شهر ازنا به پایتخت مهاجرت کرده است. وی همزمان با گذراندن دوران تحصیل در مقطع کارشناسی رشته تئاتر کار می کرده و در سال ۱۳۹۶ با درآمد ماهیانه یک میلیون تومان می توانسته زندگی متوسطی در پایتخت داشته باشد. این در حالی است که یکی از اصلی ترین دلایل مهاجرت او از ازنا به تهران نزدیک بودن به امکانات پیشرفته مراوده با سایر هنرمندان و حضور یافتن در همایش ها و ورک شاپ های متفاوتی است که در تهران برگزار می شود. اما حالا با گذشت زمان در سال ۱۴۰۳ با درآمد ماهیانه ۱۵ میلیون تومان و با پرداخت ماهیانه ۱۰ میلیون تومان اجاره در منطقه تهرانسر و باقیمانده ۵ میلیون تومانی تنها در هفته ابتدایی ماه مبلغی برای خرید اقلام مصرفی اولیه و خوراکی داشته و با توجه به هزینه های بالا توان حضور یافتن در محافل هنری که پیش تر در نظر داشته را ندارد. حالا او میان بازگشت به شهر ازنا یا ماندن در تهران و پناه بردن به حاشیه تهران برای کاهش هزینه های زندگی مجبور است دست به انتخاب بزند.
مهاجرت معکوس از تهران
گزارش های متفاوت نشان می دهد که از سال ۱۳۹۵ مهاجرت معکوس از مرکز تهران به حاشیه های آن یا حتی به استان های دیگر به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. به عنوان مثال در سال ۱۴۰۱ معاون عمرانی وزیر کشور در مصاحبه ای با خبرگزاری هنر برتر گفته است: «از سال ۱۳۹۵ مهاجرت در کلان شهر تهران به صورت معکوس و منفی بوده و برای نخستین بار است که ما شاهد مهاجرت از شهر تهران به سمت شهر های دیگر هستیم. وقتی شناسنامه مهاجرتی شهر تهران و شهر های مجاور را مشاهده می کنیم اکثر مهاجرت ها از سمت شهر تهران به سمت شهر های استان از جمله اسلامشهر چهاردانگه احمدآباد مستوفی و شهر های دیگر بوده است.»
اگر به این لیست شهری مثل پردیس اضافه شود که خانواده بهنام به آن مهاجرت کرده بودند مشخص می شود که وضعیت حمل و نقل امکانات و شرایط رفاهی پیشرفته برای تردد آسان در این نقاط وجود ندارد و نتیجه این مساله از دست دادن ساعات طلایی روز برای رسیدگی به خود تفریح و استراحت کافی است. جدای از بحث حمل و نقل باید به مساله مسکن نیز اشاره شود که درست همزمان با مهاجرت معکوس به حاشیه های تهران یعنی از سال ۱۳۹۵ به شکل قابل توجهی افزایش قیمت داشته است.
طبق گزارشی نرخ تورم اجاره مسکن در تابستان ۱۴۰۳ به نسبت تابستان قبل آن دست کم ۴۵ درصد بالا رفته است. این میزان تورم در برخی مناطق مانند پرند پردیس و فردیس کرایه برخی واحد ها را تا ۵۵ درصد افزایش داده است. عده ای از مهاجران معکوس معتقدند که با انتقال به حاشیه تهران نه تنها کیفیت زندگی شان از نظر اقتصادی به صرفه تر نیست بلکه با بالا رفتن میانگین ساعت تردد از منزل به محل کار کیفیت زندگی از دست می رود.
همان طور که بهنام سریال در انتهای شب می گفت که روزانه ۶ ساعت از روز در مسیر رفت و آمد است و روزانه تنها ۶ ساعت زمان برای خوابیدن و ۲ الی ۳ ساعت زمان برای غذا خوردن در کنار خانواده بودن کتاب خواندن و طرح کشیدن (برای نقاشی) دارد؛ همین مساله گره ای است برای سر رفتن حوصله او از زندگی در حاشیه شهر.
مهدی نیز در مصاحبه اش با فرارو در پاسخ به این سوال که برای بالا بردن سطح کیفیت زندگی از نظر اقتصادی آیا حاضر است به حاشیه تهران یا استان البرز مهاجرت کند گفته است: «اگر در لرستان زندگی می کردم و می خواستم از ازنا به خرم آباد بروم تنها به نیم ساعت زمان نیاز داشتم اما حالا برای تردد بین تهرانسر تا مرزداران که به شکل معمول تنها یک ربع الی نیم ساعت فاصله است مجبور هستم یک ساعت و نیم پشت ترافیک بمانم ضمنا مهاجرت به استان البرز یا حاشیه های تهران نیازمند زمان بسیار بیشتری برای تردد است که باعث می شود نتوانم به کار های هنری که در نظر دارم برسم در نتیجه از فردیت یافتن دور می مانم از طرفی دیگر با رفت و آمد از حاشیه به مرکز شهر باید مبلغ زیادی صرف هزینه حمل و نقل کنم که در مجموع تفاوت چندانی بر وضع اقتصادی من نخواهد داشت چه بسا آن را بدتر خواهد کرد.»
از معضل مسکن تا فروپاشی اقتصادی
مرتضی عزتی اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در گفتگو با فرارو گفته است: «عدم ثبات اقتصاد ما مسری است و به همه زیرمجموعه های اقتصاد کشور سرایت می کند. بسیاری از افرادی که از مناطق محروم یا با اقلیم نامناسب مهاجرت می کنند هم اصلا برنامه ای ندارند. آن ها فقط مهاجرت می کنند که به حداقل های زندگی مطلوب تر دست پیدا کنند. در نتیجه بار جمعیتی مناطق مقصد خود را افزایش داده و این مناطق را نیز درگیر فشار می کنند.»
حال اگر اصلی ترین دلیل مهاجرت به تهران دستیابی به حداقل های زندگی مطلوب تر باشد و با توجه به هزینه های بالای مسکن خوراک و پوشاک مردم تصمیم به پناه بردن به حاشیه های تهران داشته باشند پرسش این است که آیا می توان زندگی باکیفیتی را تجربه کرد یا وضعیت زندگی از آن چه در استان های دیگر ایران یا مرکز تهران بوده بدتر می شود؟
در چنین شرایطی آیا مهاجرت نکردن بهترین تصمیم نیست؟
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "حقایقی درباره مهاجرت معکوس از تهران" هستید؟ با کلیک بر روی حوادث، آیا به دنبال موضوعات مشابهی هستید؟ برای کشف محتواهای بیشتر، از منوی جستجو استفاده کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "حقایقی درباره مهاجرت معکوس از تهران"، کلیک کنید.
