«آبی روشن» اثری که نمره قبولی می گیرد

فجر 42 از نگاه هنر برتر|

نکته قابل توجه در فیلم «آبی روشن» این است که از آن دست فیلم های عموماً خانواده پسند محسوب می شود و می توان بی واهمه از دیالوگ های غیراخلاقی که در برخی فیلم ها مانند نقل و نبات مشاهده می شد، به تماشای آن با اهالی خانواده نشست.

گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری هنر برتر – ونوس بهنود: فیلم «آبی روشن» ساخته بابک لطفی خواجه پاشا با وجود برخی ضعف ها، با استقبال مخاطبان و اهالی رسانه مواجه شد. «آبی روشن» دومین ساخته سینمایی خواجه پاشا در چهل ودومین دوره جشنواره بین المللی فیلم فجراکران شد و  بار دیگر قابلیت های این کارگردان برای تولید فیلم را به رخ کشید. او که سال گذشته با فیلم «در آغوش درخت» خود را به جامعه سینمایی کشور معرفی کرد، این بار نیز توانست نمره نسبتاً قابل قبولی را دریافت کند.

«آبی روشن» سرگذشت یک نفر نیست و این یکی از ویژگی های ممتاز داستان پردازی است که در سینمای ایران خلا آن به شدت احساس می شود. فیلمی است در باب بریده ای از مهمترین بخش زندگی انسان ها، لحظه های انتخاب.این انتخاب هم می تواند از سوی حاج آقای معتمد محله باشد هم از سوی برادر قمارباز او. هم از سوی یک سرباز که متهم از دست او گریخته و هم از سوی دخترک کم سن و سالی که همسرش به خاطر دزدی و قتل پنهان شده است. مهره چینی برای انتخاب کردن از نقاط قوت لطفی خواجه پاشا در فیلم های خود است.

بایدها و نبایدهای استفاده از چهره ها

مهران احمدی، مهران غفوریان، مرتضی امینی تبار و سارا حاتمی بازیگران مطرح این فیلم بودند که کارگردان را با این سوال مواجه کردند که آیا از طریق برخی بازیگران به دنبال نتیجه گرفتن در گیشه است؟ خواجه پاشا نه تنها گیشه را منکر نمی شود و معتقد است باید برای گیشه تلاش کرد در عین حال می گوید افرادی را انتخاب کرده است که با نقش خود در ارتباط ند. هر چند در برخی صحنه های فیلم این موضوع لمس می شود اما در برخی قسمت ها نیز از بازی های بد نمی توان چشم پوشید. از ظهور دفعتی آدم ها در فیلم و کمی بازی های شعارزده. در واقع هر چند کارگردان اعتقاد دارد بازیگر آنچه را که باور ندارد نمی تواند بازی کند اما واقعیت این است که بازیگر باید بتواند هر نقشی را بازی کند چه شخصیت نقش به خود او نزدیک باشد و چه نباشد.

موضوع استفاده از چهره ها برای دیده شدن فیلم و درآینده فروش در گیشه یکی از باید و نبایدهایی است که هنوز محل مواجه عقاید مخالف و موافق است  و در اغلب فیلم ها استفاده کارگردان ها از چهره ها صرفاً به همین دلیل در طول جشنواره فجر لمس شد. این در حالی است که انتظار می رود سطح سلیقه عموم به حدی ارتقا یابد که فیلم های راه یافته به جشنواره یک سر و گردن در بازی های زیرپوستی و قابلیت های هنرمندانه بالاتر از فیلم های گیشه باشد و به تعبیری دیگر گروهی بازیگر که چهره نیست در چنین جشنواره هایی به چهره تبدیل شوند.

سکسکه های خوشبختی و سعادت

طراحی لباس و صحنه های فیلم آبی روشن در ذوق نمی زند و بیننده تا نیمه های فیلم با درگیری های ذهنی که کارگردان در مقابلش قرار داده با او همراه می شود اما به یکباره فیلم دچار موج گره گشایی از بدبختی ها و مشکلات می شود. در چند دقیقه همه مشکلات به یکباره حل و فصل می شود و هر کسی هر آرزویی داشته برآورده می شود. موضوعی که واقعی بودن داستان و باورپذیری آن را زیر سوال می برد.آدم های داستان ناگزیر در مسیر خوبی قرار می گیرند. حتی آن زندانی فراری و آن قمارباز در نهایت باید به یک نسخه طاهری از یک انسان ادب شده تبدیل می شوند. بسیاری از مناسبت ها و اتفاقات بی معنی باقی می ماند مانند ترس زن معلول از برادر شوهر خود و قاتل اعلام شدن حاج آقای معتمد. قانون در قسمت های مختلف فیلم خودی نشان می دهد اما در دنیای «آبی روشن» آدم ها خودشان قانون اند. نوعی از مدینه فاضله غیر قابل باور. کشمکش هایی که سالیان دراز عمر و زندگی آدم ها را در دنیای واقعی از بین می برد به یکباره حل می شود. حتی مشکلات قاتلان در داستان با دریافت رضایت حل شده و به آغوش خانواده باز می گردند.

چنین روایتی شاید به خاطر تلاش کارگردان برای صاف کردن حسابش با خودش است. خواجه پاشا ایرادات قانونی وارد بر روابط آدم هایی که در فیلم آورده است را قبول ندارد. اینکه این دلمشغولی ها را پاسخ دهد و ذهنش را آزاد کند. تکلیف مشکلات را در چند دقیقه یک سره کند و دنیا را به بهشتی که آرزویش را دارد تبدیل کند. اما واقعیت مغایر با این موضوع است و فراز اولیه و به یک باره سقوط فیلم در گره گشایی های دفعتی و ساختگی با کلیشه های نمادگرایی از ضعف های آبی روشن است.

پیام فیلم: دروغگو نباشیم!

آبی روشن در تطهیر آدم ها زیاده روی دارد. در نماد سازی به ویژه نمادهای مذهبی و خوراندن سلسله وار آن زیاده روی دارد و زندگی آدم ها بیشتر شبیه یک دنیای غیرواقعی است تا کلنجاری که هر روز لمس می کنیم. اما خواجه پاشا در نشست خبری فیلم خود به موضوع مهمی اشاره کرد که خل سینمای ایران است.

این کارگردان گفت: نباید دروغ بگویم. وقتی صداقت داریم بیننده با ما همراه می شود. وقتی هنرمند و مسیول به حق الناس توجه کنند همه چیز بهتر می شود و امید من این است که کم فروشی در جامعه نداشته باشیم.

در واقع دغدغه خواجه پاشا دغدغه هر هنردوست متعهدی است که به نظاره محتواهای هنری می نشیند و می بیند گاهی حتی اهالی هنر نیز برای دیده شدن یا بازارگرمی بیننده را به ابزار خود تبدیل می کنند. «آبی روشن» از انسانیت ها می گوید و این دغدغه را می توان در تک تک شخصیت ها لمس کرد اما فارغ از شعارزدگی در طرح آن شاید دغدغه کارگردان مهمترین پیام این فیلم است. خواجه پاشا در فیلم قبلی خود نیز مسایل اجتماعی را با محور قرار دادن دو کودک به تصویر کشید. این کودکان نماد زیبایی و ثروت از دست رفته ای بودند که باید بزرگ ترها برای دوباره به دست آوردن آن می جنگیدند. در عین حال که دومین قدم او در مقابل برخی فیلم های راه یافته به جشنواره به مراتب قابل قبول تر است اما چه باک که جشنواره ها محل زورآزمایی و آزمون و خطا هستند و باید آموخت. نه تنها زبان هنر را بلکه کاربست صحیح آن را برای طرح دغدغه ها.

نکته قابل توجه در فیلم «آبی روشن» این است که از آن دست فیلم های عموماً خانواده پسند محسوب می شود و می توان بی واهمه از دیالوگ های غیراخلاقی که در برخی فیلم ها مانند نقل و نبات مشاهده می شد، به تماشای آن با اهالی خانواده نشست.