هزینه درخواست مهریه چقدر است؟ | راهنمای کامل تعرفه ها و مراحل
هزینه درخواست مهریه چقدر است
هزینه درخواست مهریه بسته به روش پیگیری (اداره ثبت یا دادگاه) و ارزش مهریه متفاوت است. این هزینه ها شامل مبالغی برای ثبت درخواست اجراییه، دادرسی در مراحل مختلف و گاهی هزینه های جانبی مانند کارشناسی یا حق الوکاله وکیل می شود که آگاهی از آن ها برای هر دو طرف دعوا ضروری است.
مطالبه مهریه، یکی از دعاوی حقوقی مهم در نظام قضایی ایران است که هم برای زوجه (زن) که خواهان آن است و هم برای زوج (مرد) که مکلف به پرداخت است، از پیچیدگی ها و دغدغه های مالی برخوردار است. درک دقیق هزینه های مربوط به این فرآیند، از اهمیت بالایی برخوردار است تا افراد بتوانند با آگاهی کامل، مسیر قانونی مناسب را انتخاب کرده و از تحمیل هزینه های غیرضروری جلوگیری کنند. این مقاله به تفصیل تمامی ابعاد مالی مطالبه مهریه را بررسی می کند تا راهنمایی جامع و به روزی در اختیار مخاطبان قرار دهد.
تعریف کلی هزینه های مطالبه مهریه
برای طرح هر دعوای حقوقی، از جمله دعوای مطالبه مهریه، فرد خواهان باید مبلغی را تحت عنوان هزینه دادرسی یا هزینه رسیدگی به مرجع قضایی پرداخت کند. این هزینه در اکثر نظام های حقوقی توسط دولت تعیین و دریافت می شود تا فرآیند رسیدگی به دعوا آغاز گردد. هزینه دادرسی، به طور کلی، شامل مبالغی است که برای ثبت دادخواست، تشکیل پرونده و انجام مراحل قانونی در مراجع قضایی پرداخت می شود.
پرداخت اولیه این هزینه معمولاً بر عهده خواهان دعوا است. با این حال، اگر خواهان در دعوا پیروز شود و حکم به نفع او صادر گردد، حق دارد مبلغ هزینه دادرسی پرداخت شده را تحت عنوان خسارات دادرسی از خوانده دعوا مطالبه و دریافت کند. این سازوکار به نوعی جبران خسارت برای فردی است که برای احقاق حق خود مجبور به طی مراحل قانونی و پرداخت هزینه شده است.
در دعوای مهریه، فارغ از اینکه مهریه در سند ازدواج به چه شکلی (نقدی، سکه، ملک یا سایر اموال) قید شده باشد، برای محاسبه هزینه دادرسی، ارزش مهریه به وجه رایج کشور (ریال) تبدیل می شود. بر مبنای این ارزش ریالی، هزینه دادرسی تعیین و از زوجه (خواهان) در ابتدای رسیدگی دریافت می گردد. آشنایی با این اصول بنیادی، نقطه آغاز درک هزینه های پیچیده تر مطالبه مهریه است.
روش های به اجرا گذاشتن مهریه و هزینه های آن
مطالبه مهریه در ایران از دو مسیر اصلی قابل پیگیری است که هر یک هزینه ها و فرآیندهای خاص خود را دارند. این دو مسیر عبارت اند از:
- مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک.
- مطالبه مهریه از طریق دادگاه (یا شورای حل اختلاف).
انتخاب هر یک از این روش ها به شرایط پرونده، تمکن مالی زوج و زوجه، و سرعت مورد انتظار برای وصول مهریه بستگی دارد. در ادامه، جزئیات هزینه های مربوط به هر روش به صورت مجزا بررسی می شود.
مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک
مطابق بند ب ماده ۱۱۳ قانون برنامه ششم توسعه، اسناد رسمی لازم الاجرا مانند سند ازدواج، ابتدا باید از طریق ادارات اجرای مفاد اسناد رسمی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به اجرا گذاشته شوند. این روش به عنوان گام نخست برای مطالبه مهریه مطرح است.
- نحوه اقدام:
زوجه یا وکیل او با در دست داشتن مدارک شناسایی و اصل عقدنامه به دفترخانه محل ثبت ازدواج مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه برای کل یا قسمتی از مهریه را ارائه می دهد. سردفتر پس از تأیید، اجراییه را امضا کرده و آن را به اداره ثبت محل ارسال می کند. همزمان، سردفتر مکلف است ابلاغیه ای از طریق پست سفارشی به آخرین آدرس ثبت شده از زوج در دفترخانه، ارسال کرده و او را از صدور اجراییه مطلع سازد.
برگه اجراییه به همراه قبض سفارشی و سایر اسناد برای تشکیل پرونده و ابلاغ اجراییه به زوج، به اداره ثبت محل تحویل داده می شود. اگر زوج ظرف ده روز پس از دریافت ابلاغیه، مهریه را پرداخت نکند یا راهکاری برای پرداخت ارائه ندهد، حساب های بانکی او مسدود و اموالش (به استثنای مستثنیات دین) در صورت درخواست زوجه، توقیف خواهد شد.
چنانچه اداره ثبت ظرف دو ماه نتواند اموال زوج را شناسایی و توقیف کند یا ظرف شش ماه مهریه را اجرا نماید، زوجه می تواند با انصراف از ادامه عملیات اجرایی در ثبت، به دادگاه مراجعه کند و گواهی عدم امکان وصول مهریه از ثبت را دریافت نماید.
- هزینه اولیه درخواست اجراییه ثبتی:
برای شروع فرآیند در دفترخانه و اداره ثبت، یک هزینه اولیه درخواست اجراییه وجود دارد که در سال ۱۴۰۴ حدود ۵۰۰,۰۰۰ تومان است. این مبلغ برای آغاز عملیات اجرایی اخذ می شود.
- هزینه اجرای مهریه از طریق ثبت (نیم عشر دولتی):
مهمترین هزینه در اجرای ثبتی مهریه، نیم عشر دولتی است که معادل ۵ درصد مبلغ کل مهریه تعیین شده است. این هزینه، برخلاف هزینه دادرسی در دادگاه، در ابتدای فرآیند از زوجه دریافت نمی شود. پرداخت این مبلغ بر عهده کسی است که اجراییه علیه او صادر شده است؛ یعنی زوج. بنابراین، پس از توقیف اموال و در پایان عملیات اجرایی، این نیم عشر از اموال زوج کسر و به حساب دولت واریز می گردد.
- نکات مهم:
- در صورتی که زوج ظرف بیست روز پس از دریافت ابلاغیه، تعهد خود را انجام دهد یا رضایت زوجه را جلب کند، از پرداخت نیم عشر دولتی معاف خواهد بود.
- چنانچه زوجه در طول روند اجرا از دریافت مهریه انصراف دهد، مهریه را ببخشد یا با زوج مصالحه کند، نیم عشر دولتی از او دریافت نخواهد شد.
- اگر زوجه موفق به وصول مهریه از طریق اجرای ثبت شود، می تواند هزینه های جانبی مانند حق الوکاله وکیل (طبق تعرفه) و هزینه کارشناسی اموال را که برای این فرآیند متحمل شده است، از زوج مطالبه و دریافت کند، زیرا این هزینه ها به دلیل عدم پرداخت مهریه از سوی زوج به زوجه تحمیل شده اند.
مطالبه مهریه از طریق دادگاه (یا شورای حل اختلاف)
زمانی که زوجه از طریق اداره ثبت نتواند مهریه خود را وصول کند (مانند عدم شناسایی اموال از سوی اداره ثبت)، گواهی مربوطه را از ثبت دریافت کرده و سپس می تواند برای مطالبه مهریه به دادگاه مراجعه کند.
- چه زمانی به دادگاه مراجعه می شود؟
پس از دریافت گواهی عدم امکان وصول مهریه از اداره ثبت، زوجه می تواند دادخواست مطالبه مهریه را به مراجع قضایی تقدیم کند.
- نحوه اقدام و مرجع رسیدگی:
مرجع رسیدگی به این دادخواست، بسته به مبلغ مهریه متفاوت است: اگر مبلغ درخواستی تا ۲۰ میلیون تومان باشد، رسیدگی در صلاحیت شورای حل اختلاف خواهد بود. اما اگر مبلغ مهریه (کل یا قسمتی از آن) بالاتر از ۲۰ میلیون تومان باشد، رسیدگی به دعوا در صلاحیت دادگاه خانواده قرار می گیرد.
زوجه می تواند همزمان با تقدیم دادخواست مهریه یا حتی قبل از آن، دادخواست تأمین خواسته (توقیف اموال) را به دادگاه ارائه دهد تا از نقل و انتقال احتمالی اموال زوج جلوگیری کند. اگر زوجه ظرف ۲۰ روز از تاریخ صدور قرار تأمین خواسته، دادخواست اصلی مطالبه مهریه را ثبت نکند، زوج می تواند از قاضی درخواست آزادی اموال توقیف شده خود را نماید.
- هزینه تنظیم و ثبت دادخواست مهریه:
برای تنظیم دادخواست مهریه، اگر از وکیل یا کارشناس حقوقی کمک گرفته شود، ممکن است هزینه ای ثابت دریافت شود که بسته به پیچیدگی و توافق، متفاوت است. در سال ۱۴۰۴، این هزینه می تواند حدود ۵۰۰,۰۰۰ تومان باشد. پس از تنظیم دادخواست، باید آن را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کرد. هزینه ثبت هر دادخواست در این دفاتر، در سال ۱۴۰۴، حدود ۶۳,۰۰۰ تومان است و به ازای هر برگ اضافه نیز مبلغی جزئی (حدود ۲,۰۰۰ تومان) دریافت می شود.
جزئیات هزینه دادرسی مهریه در مراحل مختلف (سال 1404)
هزینه دادرسی مهریه در دادگاه، به صورت درصدی از ارزش مهریه محاسبه می شود و در مراحل مختلف دادرسی متفاوت است:
- مرحله بدوی (دادگاه نخستین):
برای مهریه های تا مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال (۲۰ میلیون تومان)، هزینه دادرسی معادل ۲.۵ درصد ارزش مهریه است. برای مبالغ مازاد بر ۲۰۰ میلیون ریال، این درصد به ۳.۵ درصد ارزش مهریه افزایش می یابد.
- مرحله واخواهی و تجدیدنظر:
در صورتی که یکی از طرفین به رأی صادره در مرحله بدوی اعتراض کند و پرونده به مرحله واخواهی (برای رأی غیابی) یا تجدیدنظر ارجاع شود، ۴.۵ درصد ارزش مهریه به عنوان هزینه دادرسی اخذ می گردد.
- مرحله فرجام خواهی، اعاده دادرسی، اعتراض ثالث:
در مراحل بالاتر و پیچیده تر قضایی مانند فرجام خواهی، اعاده دادرسی و اعتراض ثالث، هزینه دادرسی معادل ۵.۵ درصد ارزش مهریه خواهد بود. این نرخ معمولاً در صورتی اعمال می شود که مهریه وجه نقد باشد.
نحوه محاسبه عملی هزینه ها (با یک مثال شفاف):
فرض کنید مهریه یک میلیارد ریال (۱۰۰ میلیون تومان) باشد و زوجه برای مطالبه آن به دادگاه مراجعه کرده است.
- هزینه دادرسی برای ۲۰۰ میلیون ریال اول: ۲.۵% از ۲۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۵۰۰,۰۰۰ تومان
- هزینه دادرسی برای ۸۰۰ میلیون ریال باقیمانده (۱۰۰ میلیون تومان – ۲۰ میلیون تومان): ۳.۵% از ۸۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۲,۸۰۰,۰۰۰ تومان
- مجموع هزینه دادرسی در مرحله بدوی: ۵۰۰,۰۰۰ + ۲,۸۰۰,۰۰۰ = ۳,۳۰۰,۰۰۰ تومان
این مبلغ باید در ابتدای ثبت دادخواست توسط زوجه پرداخت شود. البته زوجه می تواند ضمن دادخواست اصلی، مطالبه این هزینه را نیز از زوج درخواست کند.
تبدیل مهریه های غیرنقدی به وجه رایج برای محاسبه هزینه:
اگر مهریه به صورت سکه، طلا، ارز یا سایر اموال غیرنقدی باشد، برای محاسبه هزینه دادرسی، باید ابتدا ارزش آن به نرخ رسمی بانک مرکزی در زمان تقدیم دادخواست، به ریال تبدیل شود و سپس درصدهای فوق اعمال گردد.
هزینه های جانبی و مرتبط با درخواست مهریه
علاوه بر هزینه های اصلی دادرسی و اجراییه که به طور مستقیم با مبلغ مهریه مرتبط هستند، ممکن است در طول فرآیند مطالبه مهریه، هزینه های جانبی دیگری نیز به طرفین تحمیل شود. آگاهی از این هزینه ها به برنامه ریزی مالی بهتر و تصمیم گیری آگاهانه تر کمک می کند.
حق الوکاله وکیل
استفاده از وکیل متخصص در پرونده های مهریه می تواند تأثیر بسزایی در سرعت، دقت و موفقیت پرونده داشته باشد. حق الوکاله وکیل یکی از مهمترین هزینه های جانبی است که معمولاً به صورت توافقی بین وکیل و موکل تعیین می شود. عوامل متعددی بر میزان حق الوکاله تأثیر می گذارند:
- پیچیدگی پرونده: پرونده های دارای ابهامات حقوقی بیشتر یا نیاز به پیگیری در مراحل متعدد قضایی، معمولاً حق الوکاله بالاتری دارند.
- مبلغ مهریه: درصدی از مبلغ مهریه نیز می تواند در تعیین حق الوکاله نقش داشته باشد.
- تجربه و تخصص وکیل: وکلای باتجربه و متخصص در امور خانواده، ممکن است حق الوکاله بیشتری دریافت کنند.
- مراحل دادرسی: حق الوکاله ممکن است برای هر مرحله از دادرسی (بدوی، تجدیدنظر، فرجام خواهی) به صورت جداگانه تعیین شود.
همچنین، وکیل می تواند در تنظیم دقیق دادخواست های مرتبط مانند دادخواست اعسار یا تعدیل اقساط مهریه نقش کلیدی ایفا کند و از بروز اشتباهاتی که منجر به رد دادخواست و تحمیل هزینه های بیشتر می شود، جلوگیری نماید.
هزینه کارشناسی اموال
در مواردی که اموال زوج (مانند ملک، خودرو، سهام، یا سایر دارایی ها) برای توقیف معرفی می شوند، ممکن است نیاز به کارشناسی رسمی دادگستری برای تعیین ارزش دقیق این اموال باشد. هزینه کارشناسی بر اساس تعرفه های رسمی کانون کارشناسان دادگستری تعیین می شود و معمولاً بر عهده کسی است که درخواست کارشناسی را مطرح کرده است. این هزینه در نهایت می تواند از طرف مقابل مطالبه شود.
هزینه توقیف اموال برای مهریه
توقیف اموال زوج برای وصول مهریه، چه از طریق اداره ثبت و چه از طریق دادگاه، شامل هزینه هایی است. این هزینه ها می تواند شامل هزینه های استعلام از سازمان های مختلف (مانند اداره ثبت اسناد، راهور، بانک مرکزی) برای شناسایی اموال زوج باشد. همچنین، هزینه های مربوط به اجراییه و پیگیری عملیات اجرایی برای توقیف و فروش اموال نیز در این دسته قرار می گیرند. این هزینه ها در صورت موفقیت در وصول مهریه، از زوج دریافت می شود.
هزینه انتشار آگهی
در برخی موارد خاص، مانند زمانی که آدرس زوج مشخص نباشد و نیاز به ابلاغ از طریق انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار باشد، هزینه ای برای این کار به وجود می آید. این هزینه نیز باید توسط خواهان پرداخت شود و در صورت پیروزی در دعوا، می تواند به عنوان بخشی از خسارات دادرسی از زوج مطالبه گردد.
آگاهی از تمامی هزینه های اصلی و جانبی در فرآیند مطالبه مهریه، به طرفین کمک می کند تا با دیدی واقع بینانه وارد مراحل قانونی شوند و از غافلگیری های مالی جلوگیری کنند. مشورت با وکیل متخصص پیش از هر اقدامی، می تواند راهگشا باشد.
راهکارهای قانونی برای کاهش هزینه ها و معافیت ها
قانونگذار با درک اینکه ممکن است برخی افراد توانایی پرداخت هزینه های دادرسی را نداشته باشند، راهکارهایی را برای کاهش یا معافیت از این هزینه ها در نظر گرفته است. این راهکارها شامل دادخواست اعسار و معافیت های قانونی خاص می شود.
دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی
مفهوم اعسار: اعسار به معنای عدم توانایی مالی فرد برای پرداخت هزینه های دادرسی است. هم زوجه و هم زوج می توانند در صورت اثبات عدم تمکن مالی، دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را ارائه دهند.
- شرایط اعسار: برای اثبات اعسار، فرد باید نشان دهد که دارایی کافی برای پرداخت هزینه های قانونی را ندارد و قادر به تأمین این مبالغ نیست.
- نحوه ارائه دادخواست اعسار:
زوجه می تواند دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را همراه با دادخواست اصلی مطالبه مهریه یا به صورت جداگانه و پس از آن به دادگاه ارائه کند. ثبت دادخواست اعسار خود نیازی به پرداخت هزینه دادرسی ندارد.
- مدارک و شواهد لازم:
برای اثبات اعسار، فرد باید مدارکی مانند فیش حقوقی (در صورت شاغل بودن)، صورت حساب های بانکی، مدارک مربوط به بدهی ها یا قبض های معوقه را ارائه دهد. همچنین، معرفی دو شاهد مطلع که شهادت دهند فرد توانایی پرداخت هزینه ها را ندارد، از الزامات مهم در دادخواست اعسار است.
- نتیجه قبول اعسار:
در صورت پذیرش دادخواست اعسار توسط دادگاه، فرد می تواند به طور موقت از پرداخت هزینه دادرسی معاف شود یا پرداخت آن به صورت اقساطی یا به زمان اجرای حکم (زمانی که مهریه وصول شد) موکول گردد.
معافیت های قانونی از پرداخت هزینه دادرسی مهریه
برخی افراد به موجب قانون، به طور کلی از پرداخت هزینه های دادرسی معاف هستند. این معافیت ها در راستای حمایت از اقشار آسیب پذیر جامعه و تضمین دسترسی آن ها به عدالت قضایی است.
- افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی کشور:
ماده ۵ قانون حمایت خانواده صراحتاً به این معافیت اشاره دارد. بر اساس این ماده، افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی و مددجویان سازمان بهزیستی کشور به طور کامل و دائم از پرداخت هزینه های دادرسی (شامل حق الزحمه کارشناسی، داوری و سایر هزینه ها) معاف هستند. در مورد این افراد، دادگاه نمی تواند پرداخت هزینه ها را به زمان اجرای حکم موکول کند.
- سایر افراد در صورت عدم تمکن مالی:
همین ماده ۵ قانون حمایت خانواده بیان می کند که در صورت عدم تمکن مالی هر یک از اصحاب دعوا، دادگاه می تواند پس از احراز مراتب و با توجه به اوضاع و احوال، وی را از پرداخت هزینه دادرسی، حق الزحمه کارشناسی، حق الزحمه داوری و سایر هزینه ها معاف یا پرداخت آن ها را به زمان اجرای حکم موکول کند.
تعدیل اقساط مهریه (برای زوج)
برای زوجینی که مهریه به صورت اقساطی تعیین شده است، ممکن است در شرایطی توانایی پرداخت اقساط دچار تغییر شود. در این صورت، قانون امکان تعدیل اقساط مهریه را فراهم کرده است.
- مفهوم و شرایط تعدیل اقساط:
تعدیل اقساط به معنای تغییر در میزان یا زمان بندی پرداخت اقساط مهریه است که بر اساس وضعیت مالی فعلی زوج و شرایط اقتصادی جامعه صورت می گیرد. زوج باید با ارائه مستندات مالی دقیق، تغییر در وضعیت مالی خود را به دادگاه اثبات کند. این امکان عمدتاً برای مهریه های عندالاستطاعه یا در شرایطی که دادگاه اقساطی را تعیین کرده است، کاربرد دارد.
- هزینه دادخواست تعدیل:
برای ارائه دادخواست تعدیل اقساط مهریه، زوج نیز باید هزینه های مربوط به تنظیم و ثبت دادخواست را پرداخت کند. این هزینه ها مشابه سایر دادخواست های حقوقی است.
نکات مهم و مسائل کلیدی در مطالبه مهریه
فرآیند مطالبه مهریه دارای جزئیات و ظرایف حقوقی متعددی است که آگاهی از آن ها برای هر دو طرف دعوا حیاتی است. در این بخش، به برخی از نکات مهم و سوالات کلیدی که ممکن است در طول این فرآیند مطرح شوند، پرداخته می شود.
تأثیر قانون جدید مهریه (۱۱۰ سکه) بر هزینه ها:
بر اساس قانون حمایت خانواده، اگر مهریه بیش از ۱۱۰ سکه بهار آزادی باشد، برای مازاد بر این ۱۱۰ سکه، تنها در صورتی می توان اقدام قانونی (مانند حبس زوج) را پیگیری کرد که زوج اموال دیگری برای توقیف و پرداخت داشته باشد. این قانون به معنای حذف کامل مهریه های بالا نیست، بلکه صرفاً محدودیت هایی را برای اعمال مجازات های فیزیکی مانند حبس در نظر گرفته است. هزینه های دادرسی همچنان بر اساس ارزش کل مهریه محاسبه می شود، اما قابلیت وصول و ضمانت اجرای آن برای مبالغ بالای ۱۱۰ سکه، به شناسایی اموال زوج وابسته است.
آیا زندان برای مهریه حذف شده است؟
خیر، زندان برای مهریه به طور کامل حذف نشده است. بر اساس قوانین، در صورتی که زوج توانایی پرداخت مهریه را نداشته باشد و اعسار وی پذیرفته شود، بابت ۱۱۰ سکه اول مهریه، صرفاً مکلف به پرداخت اقساط می شود و حبس نخواهد شد. اما اگر زوج بدون ارائه دادخواست اعسار یا با وجود تمکن مالی، از پرداخت مهریه خودداری کند یا در پرداخت اقساط کوتاهی کند، امکان صدور حکم جلب و حبس برای وی وجود دارد. در واقع، هدف قانون، جلوگیری از حبس بدهکاران معسر است، نه معافیت مطلق از پرداخت مهریه.
بهترین روش برای به اجرا گذاشتن مهریه:
بهترین روش برای به اجرا گذاشتن مهریه، معمولاً بستگی به شرایط هر پرونده دارد. با این حال، اقدام از طریق اداره ثبت اسناد و املاک اغلب به دلیل سرعت بالاتر در مراحل اولیه و سهولت نسبی در شناسایی و توقیف اموال (در صورت وجود) ترجیح داده می شود. اگر از این طریق امکان وصول مهریه فراهم نشد، سپس مراجعه به دادگاه مسیر بعدی است. مشاوره با وکیل متخصص برای انتخاب بهینه ترین مسیر، بسیار مهم است.
عواقب اجرا گذاشتن مهریه برای زوج:
مطالبه مهریه می تواند عواقب حقوقی و مالی متعددی برای زوج به همراه داشته باشد. از جمله این عواقب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ممنوع الخروجی: در صورت درخواست زوجه و عدم پرداخت مهریه، زوج می تواند ممنوع الخروج شود.
- توقیف اموال: شامل توقیف حساب های بانکی، اموال منقول (مانند خودرو) و اموال غیرمنقول (مانند ملک) به استثنای مستثنیات دین.
- حبس: در صورت اثبات عدم تمکن مالی و عدم پرداخت اقساط مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه یا در صورت عدم اثبات اعسار با وجود تمکن مالی، حکم جلب و حبس زوج قابل صدور است.
- ثبت در سامانه سجل محکومیت های مالی: عدم پرداخت تعهدات مالی، می تواند منجر به درج نام زوج در این سامانه و محدودیت هایی برای او در دریافت تسهیلات بانکی، صدور کارت بازرگانی و غیره شود.
امکان مطالبه مهریه به صورت جزئی و در چند مرحله:
بله، زوجه می تواند مهریه خود را به صورت جزئی و در چند مرحله مطالبه کند. این اقدام معمولاً زمانی صورت می گیرد که زوجه قصد دارد تنها قسمتی از مهریه را برای تأمین هزینه های اولیه یا به دلایل دیگر دریافت کند، یا زمانی که به دلیل هزینه های بالای دادرسی برای کل مهریه، ترجیح می دهد ابتدا بخش کوچکتری را پیگیری کند.
توقیف اموال ثبت نامی، سهم الارث و پول پیش خانه:
- اموال ثبت نامی: خودروها یا سایر اموال ثبت نامی که هنوز تحویل نشده اند اما مالکیت آن ها برای زوج محرز است، قابل توقیف برای مهریه هستند.
- سهم الارث: سهم الارث زوج از اموال متوفی (پدر، مادر و…)، در صورتی که هنوز به او منتقل نشده باشد اما سهم وی مشخص باشد، قابل توقیف برای مهریه است.
- پول پیش خانه (ودیعه اجاره): در صورتی که پول پیش خانه زوج مازاد بر نیاز او برای سکونت و جزو مستثنیات دین نباشد، قابل توقیف برای مهریه است.
وضعیت مهریه های دست نویس:
مهریه هایی که به صورت دست نویس و خارج از سند رسمی ازدواج تنظیم شده اند، در صورت داشتن شرایط قانونی اسناد عادی (مانند امضا و شهود) قابل مطالبه هستند. در این موارد، زوجه باید دادخواست الزام به انجام تعهد را مطرح کرده و وجود و صحت مهریه دست نویس را اثبات کند. هرچند اعتبار سند رسمی را ندارند، اما می توانند به عنوان دلیل در دادگاه مورد استناد قرار گیرند.
جدول مقایسه ای جامع هزینه های اصلی مطالبه مهریه (بر اساس روش و مرحله)
جدول زیر به شما کمک می کند تا نگاهی جامع و مقایسه ای به هزینه های اصلی مطالبه مهریه در روش ها و مراحل مختلف داشته باشید:
| روش/مرحله اجرا | نوع هزینه | مبلغ/درصد تقریبی (مثال 1404) | توضیحات |
|---|---|---|---|
| اجرای ثبت | درخواست اجراییه اولیه | حدود 500,000 تومان | هزینه شروع فرآیند در دفترخانه و اداره ثبت |
| نیم عشر دولتی | 5% مبلغ مهریه | اخذ پس از توقیف اموال و در پایان عملیات اجرایی از زوج | |
| دادگاه (بدوی) | تنظیم دادخواست (توسط وکیل یا خود فرد) | توافقی (مثلاً 500,000 تومان) | بسته به پیچیدگی پرونده و توافق |
| ثبت در دفاتر خدمات قضایی | حدود 63,000 تومان + 2,000 تومان به ازای هر برگ | برای هر دادخواست | |
| دادرسی (تا 200 میلیون ریال) | 2.5% ارزش مهریه | از زوجه در ابتدا اخذ می شود | |
| دادرسی (بالاتر از 200 میلیون ریال) | 3.5% ارزش مهریه | از زوجه در ابتدا اخذ می شود | |
| دادگاه (واخواهی/تجدیدنظر) | دادرسی | 4.5% ارزش مهریه | از فرد متقاضی در این مراحل |
| دادگاه (فرجام خواهی، اعاده دادرسی، اعتراض ثالث) | دادرسی | 5.5% ارزش مهریه | از فرد متقاضی در این مرحله (عموماً برای مهریه نقدی) |
| هزینه های جانبی | حق الوکاله وکیل | توافقی/تعرفه قانونی | بسته به پیچیدگی پرونده و توافق |
| کارشناسی اموال | مطابق تعرفه | در صورت نیاز به ارزیابی اموال | |
| توقیف اموال (استعلامات و …) | متغیر (بر اساس نوع استعلام) | در صورت شناسایی و توقیف اموال | |
| معافیت ها و کاهش ها | اعسار از پرداخت هزینه دادرسی | – | در صورت اثبات عدم تمکن مالی (معافیت موقت یا تقسیط) |
| افراد تحت پوشش | – | معافیت کامل و دائمی (کمیته امداد و بهزیستی) | |
| تعدیل اقساط مهریه (برای زوج) | هزینه تنظیم دادخواست | در صورت تغییر شرایط مالی زوج |
نتیجه گیری
آگاهی از هزینه درخواست مهریه و تمامی مراحل و هزینه های قانونی مربوط به آن، نه تنها یک نیاز حقوقی، بلکه یک ضرورت برای هر دو طرف دعوا است. درک تفاوت های هزینه ای میان پیگیری مهریه از طریق اداره ثبت و دادگاه، نحوه محاسبه درصدها، و همچنین شناخت راهکارهای قانونی برای کاهش این هزینه ها مانند اعسار یا معافیت ها، به افراد کمک می کند تا با دیدی باز و واقع بینانه قدم در این مسیر بگذارند. پیچیدگی های حقوقی و تغییرات مداوم قوانین، اهمیت مشورت با وکیل متخصص حقوق خانواده را دوچندان می کند تا هر فرد بتواند با توجه به شرایط خاص پرونده خود، بهترین تصمیم را اتخاذ کرده و از حقوق قانونی خود به نحو احسن دفاع کند.
